“ቡሌ እና ዋርዴ”

ከሀዲስ አለማየሁ

.

(1948 ዓ.ም)

.

.

ያንድ ሰው ሁለት አህዮች ነበሩ። እነዚህም አህዮች አንዱ ዋርዴ፣ ሁለተኛው ቡሌ ይባሉ ነበር። ቡሌ ጌታውን በቅንነት ለማገልገል ባለመልካም ፈቃድና ቅን ነበር። ዋርዴ ግን ልግመኛና አሳቡ ሁሉ በተንኮል የተሞላ ነበር።

መጫኛና መደላድል ይዘው ሲቀርቡት፣ አስቀድሞ ለጥ ብሎ ይተኛል። ከዚያም ያስነሱት እንደሆነ ለመጫን የሚቀርቡትን ሰዎች ይራገጣል። አንዳንድ ጊዜም የገረመ መስሎ ሲጭኑት ሆዱን ነፍቶ ይቆይና ጫኞቹ አገር አማን ነው ብለው መንገድ ሲጀምሩ ጭነቱን አንሻቶ እየጣለ ግራ ያጋባቸዋል።

ስለዚህ ጌታው በየቀኑ ከሱ ጋራ መታገሉ አሰለቸውና ነፃ ለቀቀው። ዋርዴም እንደልቡ ሳሩን እየጋጠ ያልል ጀመር።

ቡሌ ግን፣ ጉልበቱ ከቻለ የልግምና የተንኰል አሳብ በጭራሽ ስላልነበረው ጌታው የጫነውን ሁሉ ዝም ብሎ ይጫናል። ከተጫነም በሁዋላ ተጠንቅቆና አስቦ፣ እተፈለገበት ቦታ በደህና ለማድረስ ይጣጣራል። ስለዚህ ጌታው ጥሩ አህያ ነው እያለ ጭነት ሲያስብ መጫኛና መደላድሉን ይዞ ወደ ቡሌ ብቻ ይሄዳል። እንዲሁም፣ ዘመድ ወዳጆቹ መጥተው አህያ ሲለምኑት “ዋርዴ ክፉ ነው፤ ቡሌን ውሰዱ” ይላቸዋል ወይም ለማኞቹ ሁለቱን አህዮች የሚያውቁ እንደሆነ “ዋርዴ በጄ አይለንምና ቡሌን ስጠን። እርሱ ነው ጥሩ አህያ” ይሉታል።

በዚህ አህዋህዋን ቡሌ ጌታውን ብቻ ሳይሆን የጌታውን ዘመድ ወዳጆች ጭምር እያገለገለ፣ ዋርዴም በጤና ሳሩን እየጋጠና እያለለ ሲኖሩ ቡሌ ከጭነት ብዛት የተነሳ አንዱ ቁስሉ ሳይድን እሌላ ቦታ እየተተኰሰ፣ ጀርባው በሙሉ የተገጣጠበ ኮሳሳ ሆነ።

ዋርዴ ግን ጠጉሩ ዘይት እንደተቀባ የሚያብለጨልጭና አካሉም የዳበረ ሆነ። ስለዚህ ባዝሮች የነበሩዋቸው በቅሎች ለማስወለድ፣ ባለሴት አህዮችም እንደርሱ ወደል አህዮች ለማስወለድ ሲፈልጉ አሞሌ ጨው ለጌትየው እየሰጡ ለምነው ይወስዱታል። ካሞሌው ጨውም የሚበዛው እየተከሰከሰ፣ ቡሌ ተጭኖ ከሚያመጣው ገብስ ወይም ሽንብራ ወይም ሌላ እህል ጋር ተደባልቆ ሀይል እንዲሰጠውና መልኩን እንዲያሳምረው ይቀርብለታል። ዋርዴ ያን እየተመገበ ካህዮች ለጥቂቶች እድለኞች ብቻ የተሰጠውን የድሎት ኑሮ ይኖር ጀመር።

ቡሌ ተጭኖ ውሎ ፣ ዋርዴ ሲያልል ውሎ ሲመለሱ ለዋርዴ ቡሌ ተጭኖ ካመጣው ገብስ ወይም ሽንብራ ከጨው ጋራ ይሰጡታል። ቡሌን ግን አንድ ጊዜ በዱላ ይደውሉና አተላ ወይም አመድ መሳይ ቢያገኝ ወደሚቆምበት ያባርሩታል።

“እንዴት ያለ ተሳስቶ የሚያሳስት አለም ነው እባካችሁ?“ ይላል ቡሌ፣ ይህን ሁሉ ግፍ ይመለከትና ሲገርመው።

“በቅንነት የሚያገለግለውን በዱላ መምታት፣ ላመፀኛው ገብስ በጨው መስጠት፣ እስኪ እንዲህ ያለው ፍርድ ይባላል?” ይላል ቡሌ ራሱን እያወዛወዘ።

አንድ ቀን ምርር ሲለው ጊዜ፣ እንደ ዋርዴ ልግመኛ ሆኖ ለመሞከር አሰበና ሊጭኑት ሲመጡ እግሮቹን ዘርግቶ ለጥ አለ። የዚህን ጊዜ ጌታው፣

“ሆሆ፣ ይህ ገጣባ ደግሞ ዋርዴን እንዳየኮ ጀርባዬን ጭነት አይንካው ማለቱ ነው” አለና በዱላ ሲያቀምሰው ጊዜ ቶሎ ብድግ ብሎ ተነስቶ ጭነቱን ተጫነ።

እንዲሁም በየጊዜው ጭነት እያንሻተተ በማስቸገርም፣ በመራገጥም እንደ ዋርዴ ኑሮውን ለማሻሻል ቢሞክር ከዱላ በቀር ሌላ ትርፍ ለማግኘት ስላልቻለ ቡሌ እንደ ድሮው አመሉን አሳምሮ ለመጫን ወሰነ። ቢሆንም እሱ ጌታውን በቅንነት ስላገለገለ፣ በየቀኑ ሸክሙ እየከበደ የሄደበት፣ ዋርዴ ግን ልግመኛ ስለሆነ ከሸክም ነፃ የወጣበት ብቻ ሳይሆን እሱ ‘ቡሌ’ ተሸክሞ ያመጣውን እንዲበላ የተወሰነበት ምክንያት ሊገባው አልቻለም።

አንድ ቀን ተጭኖ ውሎ ሲራገፍ እንደ ልማዱ አመዱ ላይ ተንክባለለና ትንሽ አረፍ ብሎ ጀርባውን ካበረደ በኋላ፣ ግጦሽ ፍለጋ በሄደበት፣ አንድ የእድሜ አዚም የከበደው አረጋዊ አህያ እግሮቹን ሰተት አድርጎ ዘርግቶ ፀሐይ ሲሞቅ በሩቁ ስላየ ወደርሱ ሄዶ በታላቅ ትህትና ሰላምታ ሰጠው።

አረጋዊውም እንደ ምንም ብሎ ራሱን ቀና አድርጎ፣

“እንዴት ዋልህ ወዳጄ ምን ትሻለህ?” አለው።

“አባቴ ‘ነገር ላመመው ልብ ጠበሉ የሽማግሌ ምክር ነው’ የሚባለውን የጋፋቶቻችነን ተረት በመከተል ልቤ በነገር ስለታመመ ምክርዎን ፈልጌ ነው የመጣሁ“ አለ ቡሌ።

“አንተም ሽማግሌ ትመስላለህ! ታድያ አንተ የማታውቅው ምን ምክር እሰጥሃለሁ። የዛሬ ዘመን አህዮች፣ እንኩዋንስ ባንተ እድሜ፣ ግልገሎችም ቢሆኑ ‘እንምከራችሁ’ ይሉናል እንጂ ‘ምከሩን’ ብለውን አያውቁም” አለ ሽማግሌው።

“ኧረ መጉላላት አለ እድሜዬ ጣለኝ እንጂ ሽማግሌም አይደለሁ። ወዲያውም ምክር ስጡን ከሚሉት እንጂ ምክር እንስጥ ከሚሉት ወገን አይደለሁም” አለ ቡሌ ትህትና በተሞላ ቃል።

“ስንት አመትህ ነው?”

“ቡሌን ጅብ በበላው ማግስት ነው የተወለድኩ።”

“ማነው ቡሌ አላውቀውም።”

“የጌታዬ አህያ ነበር፤ እሱን ጅብ ስለበላው በሱ ስም ተጠራሁ። በዚያን ጊዜ ጅብ አህያውን ሁሉ ይፈጀው ነበር ይባላል።”

“አአ! የክፉ ቀን ጊዜ መሆኑ ነዋ። እንግዲያማ ሰባት አመት ያህል ይሆንሀል ማለት ነው። እውነትም ልጅ ነህ” አለ ሽማግሌው።

“ከድፍረት አይቁጠሩብኝና እርስዎስ ስንት አመት ይሆንዎታል የኔታ?“ አለ ቡሌ።

“እኔስ ሀያ አመቴ ነው።”

“አ ሀ ሀ! ብዙ ነው” አለ ቡሌ በመደነቅ።

“አዎን ክብሩ ይስፋ። ለዛሬ ዘመን ያህያ እድሜ ትንሽ አይደለም። ጓደኞቼ ሁሉ አልቀው ብቻዬን ቀርቻለሁ“

አለ አረጋዊው፣ ያለቁት ጓደኞቹ ትዝ ብለውት እየተከዘ።

“እንግዲህ ይፍቀዱልኝና የመጣሁበትን ችግሬን ልንገርዎ” አለ ቡሌ።

ሽማግሌውም መፍቀዱን ራሱን በማነቃነቅ አሳየ።

“ለጌታችን እኔና አንድ ዋርዴ የሚባል አህያ ብቻ አለነው። እኔ ከግልገልነቴ ጀምሮ፣ ያለ ተንኰልና ያለ ልግም አገለግላለሁ። ዋርዴ ግን እየተራገጠና እየተኛ አልጫንም ስላለ፣ እምልልዎታለሁ፣ ከተወለደ ጀምሮ ጀርባውን መደላድል ነክቶት አያውቅም። ስለዚህ የኔን ብቻ ሳይሆን፣ የርሱን ፈንታ ጭምር እየተጫንሁ ይኸውልዎት የርሱንም የኔንም እድሜ ኖሬ አረጀሁ። ደግሞ የሚገርመኝ፣ እኔ ተጭኜ ውዬ እንደሚያዩኝ ግጦሽ ፍለጋ በፀሐይ ስንከራተት፣ እርሱ በጥላው ውስጥ ተኝቶ ውሎ፣ እኔ ተሸክሜ ካመጣሁት ገብስም ሆነ ሽንብራ ወይም ሌላ በጨው ይበላል። እንደርሱም ልግመኛ ለመሆን ብሞክር ጌታዬ እንደ ዋርዴ አልተወኝም፤ በዱላ እየደበደበ ይጭነኛል። ስለዚህ፣ የሚያሳርፈኝ ምክር እንዲሰጡኝ ነው ወደ ርስዎ የመጣሁ።”

“ዋርዴ እንዲያው ምንም አይሰራ?“ አለ ሽማግሌው።

“ኧረ እንዲያው ባህያ ምእመናን ሁሉ እምልልዎታለሁ፤ ከማለል በቀር ምንም አይሰራ። ቅድም እንደነገርኩዎ እኔ ተጭኜ ያመጣሁትን እየበላ መልኩን አሳምሮ ሲያልል መዋል ብቻ ነው።”

“ጥፋቱ ያንተ ነው ልጄ፤ መጀመሪያውን መድሀኒት የሌለው ጥፋት አጥፍተሃል” አለ ሽማግሌው ራሱን እያወዛወዘ።

“እንዴት የኔታ?” አለ ቡሌ።

“እንዴት ማለት አስተዋይነት፤ እየው፣ መጀመሪያ ቅንነትህን ሁሉ ባንድ ላይ ማሳየት አይገባህም ነበር።”

“እኔማ በሙሉ ቅንነት ጌታዬን አገልግዬ ደስ ሳሰኘው፣ እርሱም በበኩሉ ደስ አሰኝቶ ያኖረኛል ብዬ ነበር።”

“የለም ተሳስተሃል፤ ሰዎች በጎነትህን እንዲያው ከምትሰጣቸው፣ በዋጋ ሲገዙት ከፍ ብሎ ይታያቸዋል። ሁሉንም ባንድ ላይ ከምትሰጣቸው፣ እየቆጠብህ ትንሽ በትንሽ ስትሰጣቸው ይወዳሉ። ሁሉንም ባንድ ላይ፣ በከንቱ ስትሰጣቸው ግን፣ ገንዘባቸው ያደርጉትን እንደገና ልቀንስ ብትል ያው ያየህው ዱላ ነው ትርፉ።”

“ታዲያ አሁን ምን ይሻለኛል?”

“ዝም ብለህ መጫን።”

“ዝም ብዬ ለመጫንማ ምን ምክር ያስፈልጋል የኔታ!”

“ምክር ዱሮ ቀረ ልጄ።”

“እና እንግዲህ የሚያሳርፈኝ ነገር የለም ማለት ነው?” አለ ቡሌ ተስፋ ቆርጦ።

“የሚያሳርፍህ አንድ ነገር ብቻ ነው” አለ ሽማግሌው።

“ምን?”

“ሞት።”

“ወዴት አገኘዋለሁ?”

“ግድ የለም እርሱ ፈልጎ ይመጣልሃል።”

“ኧረ ታገኘሁትስ እኔ በፈለግሁት።”

“አታገኘውም፤ በጣም ሰራተኛ ነው። በአለም ሁሉ ብቻውን የሚሰራ ስለሆነ፣ እዚህ ውሎ፣ እዚህ አደረ አይባልም።”

“ምናልባት ባጋጣሚ ባገኘው እንዴት ያለ ነው?”

“ስሙን ካልሆነ መልኩን የሚያውቀው የለም። ጠላት እየፈራ፣ መልኩን ያለዋውጣል ይባላል።”

“እርስዎ እንደሚሉት ከችግር የሚያሳርፍ ከሆነ ምን ጠላት ኑሮት ይፈራል። ግድ የለም፤ የሚያሳርፈኝ ከሆነ አላጣውም እፈልገዋለሁ” ብሎ ቡሌ ከሽማግሌው ተሰናብቶ ሞትን ፍለጋ ሄደ።

ያኑ እለት ሌሊት፣ ባንድ በኩል ጌታው ሲፈልገው፣ ቡሌ ጫካ ለጫካ ሞቱን ፍለጋ በሄደበት ጅብ አገኘው። ቡሌ ግን፣ አውጪኝ ነፍሴን ጋልቦ ወደ መንደር ተጠጋና አመለጠ።

በበነጋው ወደ ሽማግሌው አህያ ሄዶ፣

“የኔታ ያን ትናንት የነገሩኝን ሞት የሚባለውን ከንቱ ሳላገኘው፣ እርሱን ፍለጋ ጫካ ለጫካ ስነሁዋለል፣ ጅብ ሊበላኝ እንደ ምንም ሮጨ ለጥቂት አመለጥሁ” አለ።

ሽማግሌውም ሳቀና፣

“ሞትን ከፈለግህ ለምን ሮጥህ?” አለው።

“እንዳይበላኝ ነዋ የኔታ፤ ሞትን ፈለግሁ እንጂ ጅብ አልፈለግሁ!”።

“ምነው ትናንት ነግሬህ ‘ሞት በጅብ፣ በበሽታ፣ በረሀብ ወይም በሌላ ነገር ተመስሎ ይመጣል እንጂ፣ በራሱ መልክ ተገልጾ ታይቶ አያውቅም’ አላልሁህም ነበር?“

“እርስዎስ ብለውኝ ነበር። ብቻ ትናንት ያገኘሁት ጅብ ያው እውነተኛው ጅብ ነው እንጂ፣ በጅብ የተመሰለ ሞት አልነበረም። ይመኑኝ የኔታ!“ አለ ቡሌ።

.

ሀዲስ አለማየሁ

.

[ምንጭ] – “ተረት ተረት የመሠረት”። 1948 ዓ.ም። ገጽ 19-26።

“ሌቱም አይነጋልኝ”

በስብሐት ገብረ እግዚአብሔር

.

.

ምዕራፍ 3

(ገድለ ጥላሁን)

“አያ በለው በለው

አያ በለው በለው

አያ በለው በለው”

.

ታዲያ ዓይናችን አገልጋያችን ነው ትለኛለህ? አገልጋያችን ከሆነ ለምን ትርሲትን ፈልግ ስለው ሄዶ ኃይለሚካኤል ላይ ያርፋል?

ኃይለሚካኤል አንድ የውቤ በረሃ ጀግና ነው። ሰውነቱ ግዙፍ፣ መልኩ ቀይ፣ አፍንጫው ደፍጣጣ፣ ፀጉሩ በጣም ሉጫና በቅባት የሚያብለጨልጭ፣ በጡንቻው የታወቀ ነው። አሁንም ሳየው ሮዛን እጇን ጠምዞ የቀልድ እያስመሰለ ቂጧን በጥፊ ይመታታል። ሮዛ እንዳትስቅ አመማት፣ እንዳታመር የባሰውን እንዳይደበድባት ፈራች። ስለዚህ በውሸት ሳቅና በእውነት ንዴት መሃል፣

“ጋሼ ኃይልዬ! እባክህን ተወኝ ያማል!” ትላለች።

አልተዋትም። ውቤ በረሀ የሚመጣው ሴቶቹን ለመደብደብ ወይም ወንዶቹን ለመገላመጥ ነው።

አንድ ማታ ለምሳሌ ከአንድ ፈረንጅ ጋር ዝናሽ ቤት መጣ። ይኼ ፈረንጅ ፀሐይን ሁለት ውስኪ ጋበዛትና እንሂድ አላት። ሰው አለኝ አለችው። ኃይለሚካኤል ታዲያ ብድግ አለና፣

“የኔን እንግዳ? አንቺ ቂንጥራም!”

እያለ በጥፊ – በእርግጫ – በክርን – በጡጫ ሲያጣድፋት ጊዜ አፍንጫዋ ደማ፣ ዐይኗ አበጠ። አምስት ቀን ተኛች ስትተነፍስ ጎኗን እያመማት ብዙ ተሰቃየች። እስከ ዛሬ በደንብ አልዳነችም፤ ስትስል ወይም ስትስቅ ጎኗን ያማታል። የኃይለሚካኤል ጡንቻ ነው።

ተኝታ ሳለ ልጠይቃት ገብቼ ስናወራ፣

“ለምን አትከሺውም?” አልኳት።

“አንተ ደሞ! ከመቼ ወዲህ ነው ሸርሙጣ ተረገጥኩ ብሎ ‘ሚከሰው?” አለችና ማልቀስ ጀመረች። “ደሞ ብከሰውም እኔ ነኝ ምታሰረው። ወንድሙ የፖሊስ ሻለቃ ነው።”

ኃይለሚካኤል ሲያጠቃ ሴቶችን ብቻ አይደለም። ወንዶችንም ነው። አሀዝ ሲነግረኝ (አሀዝም ራሱ ጉልበተኛ ነው – ብቻ ሴቶቹን አይነካም) አንድ ማታ ሁለቱም አብረው መርካቶ ሾፌሮች ቡና ቤት ገቡ። እዚያ አንድ ጠብዚራ ክብር ዘበኛ ነበር። ስክር ብሎ መጠጥ መቅጃው ባንኮኒ ዘንድ ቆሞ ስለኮርያ ዘመቻ – ስለቶኪዮ ይለፈልፋል። ኃይለሚካእል አሀዝን፣

“አቦ ይኼ ቡፋ ምን ጡሩንባውን ይነፋብናል?” አለው።

“ካማረህ ዝም አታሰኘውም?” አለ አሀዝ።

ኃይለሚካኤል “ተመልከት እንግዲህ” አለውና ጮክ ብሎ፣

“አቦ እዚህ ጩኸት በዛ!” አለ።

ክብር ዘበኛው “ታዲያ ጆሮህን  አትዘጋም?” አለው። ኃይለሚካኤል “አንተ አፍህን አትዘጋም?” አለና እጆቹን ጨብጦ ቀረብ አለው።

“ጆሮሽን ነው በጥፊ ብዬ ‘ምደፍንልሽ”

ኃይለሚካኤል ጠጋ ብሎ ፊቱን ለጥፊ አመቻችቶ ሰጠውና፣

“እስቲ?” አለው።

ክብር ዘበኛው “እንቺ!” አለና አንዴ በጥፊ ወለወለው። ኃይለሚካኤል ፊቱን እያሻሸ፣

“ታዲያ ይኼ የሚገባ ነገር ነው?” አለውና፣ ወንበር ፈልጎ ለብቻው ቁጭ አለ።

አሀዝን አኮረፈው።

ታዲያ ቅድም እንዳልኩት፣ ማሚት እሹሩሩ ቤት ውስጥ ኃይለሚካኤል ሮዛን የቀልድ ሲያጎሳቁላት ከቆየ በኋላ፣ ድንገት እርግፍ አድርጎ ተዋትና፣ ሰዎች መሀል መንገድ እየከፈተ ወደ በሩ በኩል ሄዶ ጥላሁንን ጨበጠው።

ጥላሁን በውቤ በረሀ የታወቀ ረብሸኛ እንደመሆኑ መጠን፣ ልክ ሲገባ እንዳየኸው ሄደህ ካልጨበጥከውና “እንደምነህ ጥላሁን? የት ጠፋህ ባክህን?” ካልልከው ኮራህ ብሎ ይቀየምሃል፤ ትንሽ የጠጣ ጊዜ ነገር ይፈልጋሃል።

ሱሪውን በክንዶቹ ከጎንና ጎኑ ከፍ እያደረገ፣ መፋቂያውን አፉ ውስጥ ከግራ ወደ ቀኝ እያዘዋወረ፣ ደም የለበሱ ትልልቅ ዓይኖቹን እያፈጠጠ፣ በሚያስፈራ ድምጽ “ፈረሰኛውን!” እያለ ይመጣብሃል።

ስለዚህ ኃይለሚካኤልና ሌሎችም የበረሀ ጀግኖች መጥተው ጨበጡት፣ አንገቱን አቀፉት፣ ጀርባውን መታ አደረጉት። በውቤ በረሀ ሥነ ሥርዓት ገበሩለት። አሁን ከኃይለሚካኤል ጋር አብረው እየተሽቆጠቆጡ ጥላሁንን ሰላምታ የሰጡት ጀግኖች፣ ምናልባት ከጥቂት ደቂቃ በፊት ኃይለሚካኤልን ራሱን እየተሽቆጠቆጡ ሰላምታ ሰጥተውታል …

ውቤ በረሀ እንዲያው መጥቶ ደንሶ ገንዘብ ከፍሎ ሴት ተኝቶ የሚኬድበት ቦታ አይደለም። ወንዶች የተሰበሰቡበት ማንኛውም ቦታ ውስጥ አንዱ ከሁሉም መብለጡ መታወቅ አለበት። ከብቶችም መሀል፣ ውሾችም፣ ሰዎችም መሀል፣ አብዛኛው በማህበር የሚኖር ፍጡር መሀል እንደዚህ ነው። የተፈጥሮ ሕግ ሳይሆን አይቀርም። በዶሮ፣ በዝንጀሮና በሌሎችም አንዳንድ ፍጥረቶች መሀል ይህ ህግ ከመጠን በላይ ይሠራል።

አንድ ወንድ ከሌሎቹ ሁሉ በላይ መሆኑ እንዳይበቃው፣ ሌሎቹን ሁሉ ወንዶች ልጅነታቸውን ጨርሰው ሴቶቹን ማሽተት ሲጀምሩ ቢገድላቸው ይፈቅዳል። አንዳንዱማ በሕፃንነታቸው ይገድላቸዋል። እናቶቻቸው አንዳንዶቹን እንደ ሙሴ ደብቀው ያሳድጓቸዋል። ሲያድጉ መጥተው አውራውን ገድለው (አሁን ሸምግሏል) ቦታውን ይወስዳሉ። ተራቸውን እስኪገደሉ ድረስ ይነግሳሉ።

ለምንድን ነው? ያልክ እንደሆነ፣ ለሴቶቹ ነው። ‘እኔ ግን ለሴቶቹ ብዬ አይደለም፣ ለወንድነቱ ነው’ ትላለህ። ራስህን አታለልክ። ወንድ ስትል ከጎኑ ሴት ውስጠ ታዋቂ ነው። ስለዚህ ስማ፣ ውቤ በረሀ መጥተህ ስትጣላ ስትደባደብ የፍጥረትን ህግ መከተለህ ነው። በህጉ መሠረት እንዳሸናፊትህ መጠን ሴትህን ወይም ሴቶችህን ትመርጣለህ። ካንተ ቀጥሎ ከሌሎቹ የሚበልጠው ከቀሩት ሴቶች ውስጥ ይመርጣል።

መጨረሻ የቀረው ወንድ መጨረሻ ይመርጣል፣ ወይም የቀረችውን አንዲት ይወስዳል፣ ምንም ሴት ካልተረፈ ቀረበት። ምናልባት አንተን ተደብቆ ይከተለህና ሴትህን ከጠገብካት በኋላ ለጥቂት ጊዜ ትተሃት አደን ስትሄድ በስርቆሽ ይተኛታል። ግን ዘርህን ቀድመኸው ዘርተሃልና የሚወለደው ልጅ ያንተ ነው፣ ጉልበት የሌለው ዘር ሳይተው ይሞታል። ይህ የፍጥረት ህግ ነው። ብርቱውን ማባዛት፣ ደካማውን ማጥፋት። ክርስቶስም ብሎታል “ላለው ይጨመርለታል፣ የሌለው ግን ያ ያለውም ይወሰድበታል”።

የሰው ስልጣኔ ይህን የጉልበት ህግ ጥሶታል። ግን ላይ ላዩን ነው እንጂ ውስጥ ውስጡን ይህ ህግ አሁንም ይሰራል። እዚህ በረሀ ውስጥ ብታስተውል ጉልበተኛው ነው የፈለጋትን ሴት የሚያገኝ። አንዳንዴ ባለ ገንዘቡ ነው። ለምን? ህገ-ወጥ የሆነው የሰው ስልጣኔ በጉልበትህ እንዳትጠቀምበት ይከለክልሃል። ግን አሁንም ላይ ላዩን ነው እንጂ ውስጡን ብትመለከት እንዴት ነው? ገንዘቡ ከጉልበትህ የበለጠ ጉልበት ነው። የሚገዛውን ጠበቃ፣ የሚያስከትለውን እስራት አስብ – ይኼ ጉልበት አይደለም?

አንድ ማታ ማሚት እሹሩሩ ቤት እኔ፣ ክንፈ፣ አሥራት ዕንቁ እና ጥላሁን ባንኮኒው ዙሪያ ቆመን ስናወራ፣ ጥላሁን እየሳቀ፣

“ለመሆኑ ለምንድን ነው እዚህ በረሀ ጥል የሚበዛው?”

ብሎ ጠየቀና፣ ይህን የፍጥረት ህግ ከዘበዘብኩለት በኋላ፣ በቁጣ ዓይነት ድምፅ፣

“እንግድያው አንተ ለምን እንደ ህጉ መሠረት አትደባደብም?” አለኝ።

 እየሳቅኩ፣

“እኔ ወንድ መቼ ሆንኩ?” አልኩት።

ሌሎቹም ከኔ ጋር ሳቁ። ጥላሁን ግን አፈጠጠብኝ። ስሜት ይጎድልሃል፣ ሰው አይደለህም ብሎ ሁልጊዜ እንደነቀፈኝ ነው። አሁን ግን የተቀየመኝ ከልቡ የጠየቀኝን ጥያቄ ወደ ቀልድ ስላዞርኩበት ነው።

ወደ መደነሻው ወለል እየተመለከተ፣ አፉ ውስጥ መፋቂያውን ከግራ ወደ ቀኝ እያዛወረ፣

“ትርሲትንና ብርሃኑ ተመልከት” አለኝ።

ሁላችንም አየናቸው። ጥብቅ ብለው ተቃቅፈው ታንጎ ይደንሳሉ። የሱ ፀጉር (ከአባቶቹ የወረሰው ረዥም ሉጫ ፀጉር) ከግንባሩ በኩል ወድቆ ከሷ ፀጉር ጋር ተደባልቋል።

“ብርሃኑ እንደምታየው ኮሳሳ ቢጤ ነው” አለ ጥላሁን … “በጉልበትም ቢሆን እዚህ የሚመጡት ወንዶች ብዙዎቹ ያሸንፉታል። በገንዘብም ቢሆን ብዙዎቹ ይበልጡታል። ግን ማንም ቢሆን ትርሲትን ሊወስድበት አይችልም። እውነቴን ነው? You agree?”

“አዎን”

“ታዲያ የዳርዊን Natural Law የምትለው የታል የሚሠራው?”

ረታሁ ብሎ ደስ ብሎታል። በቆንጆ ነጭ ጥርሶቹ ፈገግታ አሳየኝ።

“እንድያውም እዚህ ላይ ነው በግልጽ የሚሠራው” አልኩት።

“እንዴት?”

“እዚህ ቤት ከሚመጡት ወንዶች ሁሉ ከእያንዳንዳቸው ጋር ቢመዛዘን፣ የብርሃኑ ወንድነት እጥፍ ወይም አስር እጅ ነው”

“ኤድ !” አለኝ።

‘የማነህ ቀርፋፋ?!’ እንደማለት ያህል “ድ” ላይ ድምፁን ጫን ብሎ ጎተተው። ሌሎቹ ደስ ብሏቸው ዝም ብለው ያዳምጣሉ። ጥላሁን መጨረሻ ላይ እንደሚቆጣኝ ያውቃሉ።

“አስብ እንግዲህ” አልኩት … “ከብርሃኑ ሌላ ማን ወንድ ነው ደፍሮ ሸርሙጣ ይዞ ፒያሳ መሀል የሚንሸራሸር? ማነው በየቡና ቤቱ ይዟት የሚገባ? ሌሎቻችን እንዲያው እዚህ ስንሆን ቂጣቸውን እየላስን፣ ውጪ ስናገኛቸው እንደማናውቃቸው እናልፋቸዋለን። ማን ነው ሸርሙጣ ወዳጁ ስትታመም ራሱ በቀን ውቤ በረሀ መጥቶ ሀኪም ቤት የሚወስዳት? ገንዘብ መክፈሉንስ ምናልባት የሚከፍል አይጠፋም እንበል። ማነው በየቀኑ እየሄደ አብሯት የሚውል? ማነው የአስታማሚ ፈቃድ አስወጥቶ አልጋዋ አጠገብ ወንበር ላይ ቁጭ ብሎ የሚያድር?”

“ከብርሃኑ ሌላ ማን ጎበዝ ነው ፓርቲ በተደረገ ቁጥር ያችኑ ሸርሙጣ ይዞ ሄዶ ልክ እንደ ልጃገረድ የሚያከብራት? ደሞ ‘ይህን የሚያደርገው ትርሲት ልዩ ስለሆነች ነው፤ በየሄደችበት እንደ ሸርሙጣ ሳይሆን እንደ ጨዋ ሴት ስለምትሆንለት ነው’ እንዳትለኝ፣ እንደ ሸርሙጣ መሆን ትታ እንደ ሴት ወይዘሮ የምትሆንበት ምክንያት ብርሃኑ ሸርሙጣነቷን ስለሚያስረሳት ነው። ሽርሙጥናን እንደ እድፍ ወይም እንደ ብረት ልብስ ብንቆጥረው፣ ካንዲት ሸርሙጣ ላይ እድፏን ለማጠብ ወይም የብረት ልብሱን ቀድዶ ለመጣል ምን ያህል ወንድነት የሚጠይቅ ይመስልሃል? ታውቃለህ፣ ለመጀመሪያ ጊዜ ሲተኛት ገንዘብ አልከፈላትም። እስካሁንም ቢሆን ሊተኛት ሲል ወይም ከተኛት በኋላ ገንዘብ ሰጥቷት አያውቅም።”

ጥላሁን “ኧረ ባክህን?” አለኝ። አሁን ክርክራችንን ረስቷል። የትርሲትና የብርሃኑ ነገር ደግ ቅን ልቡን ነክቶታል።

“በፍጹም ከፍሏት አያውቅም” አልኩት … “ልብስ ሲያስፈልጋት – ሲያምራት ማለቴ – የጨርቁንና የሰፊውን ዋጋ ትነግረዋለች። ይሰጣታል። አስተውል፣ የፍቅር ስጦታ ነው እንጂ የእምስ ዋጋ አይደለም። አንዳንዴ ለምን እንደሚጨቃጨቁ ልንገርህ? እሱ ገንዘብ ሲሰጣት እሷ አልፈልግም ስለምትለው ነው። ወይም ትንሽ ወስዳ ከዛ በላይ አያስፈልገኝም ስትለው። ለምሳሌ ለፀጉር መሠሪያ ስትጠይቀው አስር ብር ነው ‘ሚሰጣት። እሷ አምስት ብር ይበቃኛል ትለዋለች። ወረፋ ስትጠብቂ ኬክና ጀላቲ ያስፈልግሻል ይላታል። እንግድያው ስድስት ብር ይበቃኛል ትለዋለች። እንግዲህ አትጨቅጭቂኝ ይልና አስቱን ብር በግድ ይሰጣታል።

ትርሲትና ብርሃኑ ዳንሳቸውን አብቅተው አንድ ሶፋ ላይ ተቃቅፈው ቁጭ ብለው እየተሳሳቁ ያወራሉ። ጥላሁን እንደ እናት ደስታና ፍቅር በሞላው ገጽ ይመለከታቸዋል። እኔ ዝም ስል ጊዜ ክርክራችንን አስታወሰና፣

“መጀመሪያ’ኮ ወንድነት አላልክም ጉልበት ነው ያልከው” አለኝ።

“ጉልበትስ ቢሆን ጥላሁን? እንደዚህ ተመልከተው እስቲ? አሁን አንድ ጉልበተኛ ጠብዚራ መጥቶ በጥፊ ብሎት ትርሲትን ቢቀማው አንተ ዝም ብለህ ታያለህ?” አልኩት።

ሱሪውን በሁለት ክንዶቹ ከፍ እያደረገና የወይራ መፋቂያውን አፉ ውስጥ ከግራ ወደ ቀኝ እያዛወረ “አይሆንም!” አለ። ለጠብ ሲዘጋጅ ነው። በሳቃችን መሀል፣

“ይኸውልህ፣ ብርሃኑ የራሱ ጉልበትና ያንተ ጉልበት አንድ ላይ አለው ማለት ነው። የሌሎችም” አልኩት።

“እኔ ምልክ፣ የነዚህ ልጆች ፍቅር እውነተኛ ፍቅር ነው በለኛ” አለ።

“እንዲህ አይምሰልህ!” አልኩና ለምሳሌ ያህል የሚከተለውን አጫወትኩት።

አንድ ሰኞ ማታ ወደ ሁለት ሰዓት ላይ ወንዶች ገና መምጣት ስላልጀመሩ ቤቱ ባዳውን ነበር። ብርሃኑ እዚያ ጥግ ሶፋ ላይ ብቻውን ቁጭ ብሎ ሲጋራ ያጨሳል። እዚህ ጋ ትርሲት፣ ከበቡሽ፣ አስቴር፣ ሦስቱ ካንድ ሰውዬ ጋር ቁጭ ብለው ስለ በረሀ ፍቅር ያወራሉ። (ሌላ ማንም ሰው የለም፣ ሌሎቹ ሴቶች እውስጥ እራታቸውን ይበላሉ) በወሬያቸው መሀል፣ ሰውዬው አንገቱን ወደ ብርሃኑ በኩል ጣል እያደረገ፣

“ያ ክልስ ከማንኛችሁ ጋር ነው ፍቅር የያዘው? በመጣሁ ቁጥር …” ዐረፍተ ነገሩን ሳይጨርስ አፉን እንደከፈተ ቀረ። ትርሲት የቢራ ጠርሙስ ይዛ ከላዩ ቆማ እንደ ቁጣ አምላክ ትገላምጠዋለች።

“ያንቺ ነው እምዬ?” አላት ደንግጦ።

ስትናደድ ዓይኗ ያስፈራል። ሳትጮህ፣ ግን በቁጣ፣

“አንት የውሻ ክልስ! ውጣ!” አለችው። የጠርሙሱን አንገት የጨበጠው እጇ ይንቀጠቀጣል። ሰውዬው ፈርቶ ብድግ አለ።

ግን ሲነሳ ጊዜ ትንሽ ሆነችበት። እሱ ቀጭ እንዳለ እሷ ወደ ታች ስታፈጥበት ደነገጠ እንጂ፣ አሁን እሱ ከላይ ሆኖ ወደ ታች ሲያያት ፍርሀቱ ለቀቀው። ተራውን እየገላመጣት በሚያንቋሽሽ ድምፅ፣

“ምን ሆነሻል? ግም ሸርሙጣ!” አላት።

ደግነቱ ይህን ጊዜ ብርሃኑ ከኋላዋ መጥቶ ያዛት። ዓይን ዓይኗን በቀጥታ እያየ ጠርሙሱን ቀስ አድርጎ ከእጇ ነጥቆ ለከበቡሽ እያቀበለ፣

“ምንድን ነው?” አላት።

“ምንም” አለችው።

ገባው፣ ፊቱ ደም ለበሰ። ለማረጋገጥ ያህል ሰውዬውንና እነ ከበቡሽን እያየ፣

“ምንድን ነው?” አለ።

ከበቡሽ “ኧረ የለም፣ እዚህ እኔና አስቴር …”

“ውሸታም!” አላት ለመሳቅ እየሞከረ።

ወደ ነጭነት የሚያደላ ፊቱ አሁን ሳምባ መስሏል። ሰውዬውን፣

“ክልስ አልከኝ መሰለኝ” አለው።

ሰውዬው ግዙፍ፣ ኩሩ ቢጤ ነው። ብርሃኑን በንቀት እያየ፣

“ኧ … በእውነቱ ወንድም”

“ወንድምህ አይደለሁም። ክልስ ብለኸኛል?”

“ብልህስ?”

“ትችላለህ። ግን እሷን ግም ሸርሙጣ ስትላት የሰማሁህ መሰለኝ”

“ብላትስ?”

“አትችልም። እሷን እንዳንተ ያለ ግም አቃጣሪ አይሰድባትም”

አስቴር “ብርሃኑ” ብላ ልትይዘው ስትል መነጨቀና ወደዚያ ገፋት። ክበቡሽ ደንግጣ አፈገፈገች። ትርሲት እንደቆመች ቀረች። ሌሎቹ ሴቶች እውስጥ እራታቸውን ይበላሉ። ማንም ሌላ ሰው የለም። ሙዚቃው ይዘፍናል።

ሰውየው “ንፍጣም ክልስ! ሴቶቹ ያግዙልኛል ብለህ ነው መቼስ እንዲህ ሰው እምትደፍረው” አለው።

ብርሃኑ “ለምን ሴቶች የሌሉበት አንሄድም?” አለው።

“ማን ቀድሞ ይውጣ?” አለ ሰውዬው።

“እኔ”

“ሽንታም ክልስ! ልትፈተለኪ ፈልገሽ ነው?”

“እሺ አንተ ቀድመህ ውጣ”

“ቅዘናም ነጭ! በጓሮ ልትሸሺ! እግሬ አውጪኝ ልትይ? መች አጣንሽ?”

“ኦ-ዎህ! እሺ አብረን እንውጣ”

“ሴቶቹ አይፈቅዱልሽማ!”

ብርሃኑ ቃል ሳይጨምር ወደ በሩ ሄደና መጋረጃውን ከፍቶ ጠበቀው። አብረው ወጡ። ብርሃኑ እዚችው አጥር ግቢ ውስጥ ያለችውን ትንሽ ሜዳ እያሳየ፣

“እዚህ ትፈልጋለህ?” አለው።

“ሴቶቹ መጥተው እንዲያግዙልሽ ነው?”

ካጥር ግቢው ወጡና ባቡር መንገድ ሲደርሱ ብርሃኑ፣

“እዚህስ?” አለው።

“ገላጋይ አይጠፋም። ወይ የማሚት እሹሩሩ ዘበኞች ተልከው ይመጡና ያግዙልሻል”

ብርሃኑ ተበሳጨ። ሊያለቅስ ምንም አልቀረው።

“ታዲያ የት እንሂድ?”

“እንጃልህ!” አለው ሰውዬው።

“ጊዮርጊስ ጓሮ እንሂድ?”

“እሺ ምን ከፋኝ?”

ወደ ጊዮርጊስ በኩል ትንሽ እንደተራመዱ ሰውየው ቆመ፣

“አህ! ገባኝ ለካ! …” አለ።

“ምኑ?” አለ ብርሃኑ።

“ጊዮርጊስ ጓሮ ወስደህ በማጅራት መቺ ልታስመታኝ አቅደህ ነው። እኔ ግን እንደዚህ በቀላሉ አልታለልም። መልአኩ ይጠብቀኛላ!”

ብርሃኑ ስልችት አለው።

“እንዲዋጣልን ትፈልጋለህ ወይስ አትፈልግም?” አለው።

“አልፈልግም”

ብርሃኑ በመገረም፣

“ለምን?” አለ።

“ንጹሕ አየር ሲመታኝ ጊዜ ሴጣኔ አለፈልኝ”

ብርሃኑ ዝም አለ።

“ሴጣናም ነኝ ልንገርህ። ሴጣኔ ሲመጣ የሚመልሰኝ የለም። አምስት ስድስቱን ከመሬት ጋር ደባልቄ ቤቴ የምገባበት ጊዜ አለ። ታዲያ ሴጣኔ ሲያልፍልኝ የሠራሁት ሥራ ይቆጨኛል። የገዛ ሀገሬን ልጆች፣ የገዛ ወንድሞቼን መደብደቤ ኃይለኛ ፀፀት ያሳድርብኛል። አንተ ግን እድለኛ ነህ። ሴጣኔ ቶሎ ለቀቀኝ”

“ሴጣንህ ክልስ ሲያይ ይፈራል እ?”

“ይቅርታ አድርግልኝ ወንድሜ። በውነቱ ለክፉ ያልኩት አልነበረም”

ብርሃኑ ይሄ ሰውዬ ሌሎችንም ክልሶች እንደሚያስቸግር ታየው። ስለዚህ እንደ አብዛኞቹ ጉረኞች ፈሪ መሆኑን አውቆ እንዲህ አለው።

“ሰማህ ወንድም፣ ለወደፊቱ ክልሶችን ለማጥቃት ባትሞክር ይሻልሃል። ምክንያቱም የምታየው ክልስ ሁሉ (ከኔ ጭምር) ገና ከሕፃንነቱ ጀምሮ እንዳንተ ያሉ ደደቦች ‘ክልስ! አህያ መልስ! እየበዳህ አልቅስ!’ እያሉ ሲያበሳጩት እየተደባደበ ያደገ ስለሆነ ጥል እንጀራው ነው። ሩቅ ሳንሄድ እኔን ተመልከት። ብትፈልግ እንወራረድና፣ አልቢትሮ ጠርተን፣ እንዳንተ ያሉ ሌሎች ሁለት ጨምረህ፣ ሦስታችሁ ለብቻዬ ኑልኝ። አፈር አስገባችኋለሁ። አስተውል፣ ጉልበት ስላለኝ አይደለም። ክልስ በመሆኔ መደባደብ በግዴታ ስለተማርኩ ነው። ገባህ? በል አሁን እንመለስና ልጅቷን ይቅርታ ለምናት”

“ኧ … ሰማህ ወንድም፣ ምንስ ቢሆን …”

“ወይም ይዋጣልን”

“ምንስ ብሳሳት፣ ራሴው በድዬ ሰው አስቀይሜ ይቅርታ ሳልጠይቅ የምሄድ ሰው እመስላለሁ እንዴ?”

ከዚያ ተመለሱና ሰውዬው ትርሲትን ይቅርታ አድርጊልኝ ብሎ ቢራ ጋበዛት። ብርሃኑም ቢራ ጋብዞት፣ ሲያወራላቸው አምሽቶ ሄደ እልሃለሁ። ከዚያ ማታ ወዲህ እዚህ በመጣ ቁጥር ትርሲትን ጠርቶ “እሳተ ጎመራይቱ! ዛሬ ምን ልጋብዝሽ?” ብሎ አንድ ቢራ ሳይጋብዛት አይሄድም።

ያን ዕለት ማታ ጥላሁን ማሚት እሹሩሩን አስፈቅዶ ወይም አስገድዶ ትርሲትንና ብርሃኑን ቀ.ኃ.ሥ ቲያትር ናይት ክለብ ወሰዳቸው። እና ብርሃኑ “ከትርሲት ጋር ደንስ” አለው።

“የለም፣ እናንተ ስትደንሱ ደስ ይለኛል። የሚዋደዱ ሰዎች ሳይ፣ እንደ’ናንተ ያለ እውነተኛ ፍቅር ሳይ ልቤ በደስታ ይሞታል – ይመታል ማለቴ” አለና የሁለቱንም እጅ ይዞ ሳመ። ሰክሯል … “ደስ ትሉኛላችሁ” አለ።

ትርሲት “ደስ ካልንህ ከኛ ጋር ለምን አትደንስም?” አልችና አስነሳችው። ሲደንስ ጠጋ አደረጋት። ሲቆምበት ተሰማት። አፈረች። እሱም አፈረ። የበለጠውን እያስጠጋት፣

“ትርሲትዬ ይቅርታ አድርጊልኝ” አላት … “ሰክሬያለሁ። ፀጉርሽ ብቻ ሳይሆን ጸባይሽም ጭምር ደስ ይለኛል። ስለዚህ ይቅርታ ካላረግሽልኝ ኩነኔ እገባለሁ። አንቺ ጥሩ ልጅ ነሽ። እኔ ግን ውሻ ነኝ። ከሰከርኩ ከእህቴም ጋር ብደንስ ይቆምብኛል። ብቻ እህት የለኝም። እህቴ አንቺ ነሽ። ግን ልቤ ንጹሕ ነው። ቁላዬ ያልተቆነጠጠ ባለጌ ሆኖ ነው’ንጂ፣ እኔስ እንደ እህቴ ነው የማይሽ። ተቀየምሽኝ?”

“የለም”

“ጥሩ ልጅ ነሽ። እኔ’ኮ ‘ሚቆምብኝ የድሮው ትዝ እያለኝ ነው። አደራ ለብርሃኑ እንዳትነግሪው”

“አልነግረውም”

ከናይት ክለቡ ሲወጡ በጣም ሰክሮ ስለነበረ፣ ከተማውን እንዳይረብሽና እሱም አደጋ ላይ እንዳይወድቅ በማለት ከኛ ጋር እደር አሉት።

“ከናንተ ጋር ባድር ደስ ይለኛል። ከናንተ ጋር ባድር ኩራት ይሰማኛል። ከናንተ ጋር ባድር ከፍቅር ጋር እንዳደርኩ እቆጥረዋለሁ። ከናንተ ጋር ባድር ከናንተ ከወጣቶቹ ጋር አድራለሁ። ከናንተ ጋር ባድር …” አላቸው።

ቤት ሲደርሱ መሀላቸው ደግፈውት አንገታቸውን አቅፎ ተራ በተራ ጉንጫቸውን እየሳመ፣

“በጣም በጣም ነው እምወዳችሁ፣ እዚች ዓለም ላይ እንደ’ናንተ እምወደው የለም። መፋቂያዬስ?” እያለ ወደ ቤት ገቡ።

ትርሲትን መሀል አርገዋት ተኙ።

ሩብ ሰዓት ካለፈ በኋላ ብርሃኑ ቀስ ብሎ “ጥላሁን” አለ። መልስ የለም። ጥላሁን ተኝቷል ማለት ነው። ቀስ ብለው መተቃቀፍና መተሻሸት ጀመሩ።

“ትርሲትዬ!”

“ወዬ የኔ ብርሃን!”

“ሻሽሽን አውልቂልኝ”

“እምቢዮ!”

“እባክሽን!”

“ቆንጆ አርገህ ሳመኝና” ሲባባሉ …

“ቃ!” አለና ድንገት መብራቱ በራ። ጥላሁን ማብሪያውን እንደ ቀይ ሲጋራ በጣቶቹ መሀል ይዞ፣ ደም የለበሱ ጉልህ ዓይኖቹን ክፍት ክድን እያደረገ …

“እኔ ምላችሁ” አለ “እንደዚህ ሆናችሁ ፍቅራችሁን ስትገላለጹ ቁላችሁና እምሳችሁ የቱ የማን እንደሆነ ይታወቃችኋል?” መኖሩን ረስተው ስለነበር ከመደንገጣቸው የተነሳ እንደተቃቀፉ ትንፋሻቸውን እንደዋጡ ቀሩ።

“ማለቴ፣ ከመዋደዳችሁ የተነሳ ቁላው የማንኛችሁ እምሱስ የማንኛችሁ እንደሆነ አይጠፋችሁም ወይ?”

“ምን ማለትህ ነው?” አለ ብርሃኑ

“አየህ ብርሃኑ፣ እንደዚህ ነው። እኔ ፍቅር ፍለጋ ላይ ነው ያለሁት። የፍቅር አዳኝ ይሉሃል ማን ነው? ጥልዬ ነው። ሌላ መልስ የለውም። ፍቅር ማለት እንግዲህ ምንድን ነው? አንድ መሆን ነው። አንድ ታውቅ የለ? ሁለት መሆን ቀርቶ አንድ ትሆናላችሁ። አንድ። የምትተቃቀፉት ለዚህ ነው። አንድ ስትሆኑ እንግዲህ ቁላውም የሁለታችሁ ነው፣ እምሱም የሁለታችሁ ነው። ገባህ?”

ብርሃኑ ዝም ሲል ጊዜ …

“እኔ ‘ምፈልገው ፍቅር ነው። ፍቅር። አስናቀችን ስበዳት በጣም ጣፍጧት በኀይል ስታቅፈኝ፣ ‘ምንድነው ሚገባብሽ?’ ስላት ‘መርዘኛው ቁላህ ነዋ ጥልዬ!’ ትለኛለች። እበሽቃለሁ። እኔ የምፈልገው ‘ቁላችን ነዋ!’ እንድትለኝ ነበር። ‘ይሄ እምስ የማን ነው?’ ስላት ‘ያንተ ነዋ!’ ትለኛለች … ‘የኛ ነዋ!’ እንደማለት። ገባህ? ዳሩ ምን ይገባሃል? ቁላ ሲነሳ አንጎል ይተኛል።”

“ትርሲትዬ፣ ይቅርታ አርጊልኝ ስላቋረጥኳችሁ” አለ።

ቀጥሎ፣

“መፋቂያዬን ጣልኳት ወይስ አስቀመጥኳት? ያለ ‘ሷ ምን ዘመድ አለኝ?” አለና መብራቱን አጥፍቶ ተኛ …

.

ስብሐት ገብረ እግዚአብሔር

(1960ዎቹ)

.

[ምንጭ] – “ሌቱም አይነጋልኝ” [እንደወረደ]። ፲፱፻፺፰ ዓ.ም። ገጽ 48-56።

 

“ልብወለድ ታሪክ”

በአፈወርቅ ገብረየሱስ

(1900 ዓ.ም)

.

(ከክፍል ሶስት የቀጠለ)

ይሄው አዲስ ጌታው ግን እንደውነቱ ለዋህድ ክፉ ሰውም አልሆነበት ይልቁንም በወቃቢውና በመልኩ በጠባዩ በለጋነቱም ወደደውና አልነግደበትም ብሎ ተገዛ ልጆቹ ጋራ እንደቤት ልጅ እንዲቀመጥ ስራ እንዳይሰራ አደረገው። ዋህድም ምንም በሰው እጅ ቢሆን ዘመዶቹንና ያን ደግ አድራጊየን ነጋዴ ሳላይ እንደምን ክርስቶስ ተሰው አገር ቤት ያስቀረኛል እያለ ያስብ ነበር።

ሲኖር ሲኖር ግን ታለበቱ ቤት ብዙ ክርስቲያኖች ተሽጠው ባሪያ ሁነው ያለበቱኑ ጌታ ሲያገለግሉ ሲኖሩ ኑረው በቋንቋቸው አወቃቸውና ይቀራርባቸው ጀመረ። አዩኝ አላዩኝ እያለ እየፈራ ነገሩን የተሸጡበትን ጊዜውንም አገራቸውንም ስማቸውንም ጠይቆ አወቀ።

ተነዚአው መሀል ግን እንዳጋጣሚ ሁሉ የነዚያን ነጋዴ ደብድቦ ጥሎት ተሄደበት ስፍራ አንስተው አስታመው ያዳኑትን ልጅ እነሱው መሸጡንና ስሙን ነግረውት ነበርና እሱ በገዛ አንደበቱ ስሙንም አገሩንም አሻሻጡንም ቢነግረው አወቀው። እጅግ ደስ አለው። ተዚህ በኋላ ዋህድም ተቤቱ ታሞ መዳኑን የናት አባቱንም ወሬ በሱ ነገር ዘወትር መላቀሳቸውን ነገረው። ከዚያ ወዲያ ግን ሁለቱ በፍቅር ተጠመዱ አንድ አካል አንድ አምሳል ሆኑ። ምስጢራቸውም ተስፋቸውም አንድ ሆነ። አገራቸውንም ለመግባት አርቀው እያሰቡ በተስፋው ይኖሩ ጀመር።

ዋህድ ተቤቱ ተወጣ ዓመት ሁኖት ነበረና እናት አባቱ እቱም ወሬውና የሄደበቱ ዳብዛው ጠፍቷቸው ሲላቀሱ ባጁ ከረሙ።

በኋላ ግን የዋህድ አባት ልዤ ጠፍቶ ሲቀር ዝምን ብየ ተሞቀ ቤቴ እቀመጣለሁ ሂጀ በሄትም ብየ ልፈልገው እንጂ አለና ስንቁን ያ ደግ ነጋዴ ተተሸጠበት አርነት ያስወጣው ጊዜ ላገሩ መመለሻ የሰደደለትን ፈረስ ጭኖ በኋላው ወድሎ ሊነሣ ሆነ። ነገር ግን አንድ የሚከተለው ሰው አልነበረም። ስለምን ከጦርነቱ አሽከሮቹ ሁሉ እኩሌታዎችም ተፊቱ እየተጣበሱ አለቁ እኩሌታዎቹም እንደሱ ተማርከው ተሽጠዋል።

እሱም አገሩን ቢመለስ ሰዉ አልቆ ንጉሡ ሙቶ ከብቱ ተነድቶ መሬቱ ጠፍ ሁኖ ቆይቶት በድህነት ላይ ወድቋል። ብቻውን መሄዱን ባየች ጊዜ እሴት ልጁ ጦቢያ በወጣበት ጠፍቶ እንደ ወንድሟ እንደ ዋህድ እንዳይቀርባት ፈርታ ታለቅስ ጀመር። ቀጥላም እንዲህ አለችው።

“አባየዋ አንተ በጌትነት የለመድህ እንዴት አላንድ ሰው ብቻህን መሄድ ይቻልሀል። ፈረስህንስ ማን እሣር አጭዶ ያበላልሀል። ውሀስ በጊዜው ማን ያጠጣልሀል። አሁንም እባክህ ልከተልህ ትተኸኝ አትሂድ። ባይሆን እንኳ አፍህን አካፍትሀለሁ ፈረሱንም በለኮው ይዠ ተመስክ አግጥልሀለሁ። ምንም ቢሆን ጥለኸኝ አትሂድ” እያለች አልቅሳ ነገረችው።

እሱ ግን የሷን ጭንቀት የሷን ትበት የሷን ልቅሶ ባየ ጊዜ እጅግ አዘነና እንደሷው እያለቀሰ፣

“ልጄ ወዳጄ ይሄ ነገር የማይሳካ የማይወጠን ነገር ነው አንቺ ሴት ልጅ ገና ጮርቃ ነሽ። አንቺን ፀሐይና ብርድ አግኝቶሽ መንገድ መትቶሽ ውሀ ጥማትና እርሀብ ተጨምሮብሽ እንዴት ችለሽ ተኔ ጋራ አገር ላገር መዞር ይሆንልሻል? አይሆንም አትምጭ!” አለና ከለከላት።

ጦቢያ ግን አይሆንም አልቀርም እያለች እያለቀሰች ለመነችው። አባትዮው ግን ነገሩን አይቶ ጠንክሮ፣

“እንቢ! እንኳን ታግዢኝ ይልቱንም ትደክሚና ተመንገድ ወንድምሽን ዋህድን እንዳልፈልግ ታረጊኛለሽ። ደግሞም ጦቢያ አንቺ ገና ቀንበጥ ለጋ ልጅ ተከብክበሽ በጌታነት ጠጁ ተጕሮሮሽ ብርሌው ተጅሽ ሳይለይ ያደግሽ አሁን ጠጁ ቢቀር ውሀ አጥተሽ ዝጋጃና ወላንሳ በረገጥሽበት እግርሽ እሾህ አሜከላ አቃቅማ የፀሐይ እረመጥ እረግጠሽበት እንዴት ትችይና ትመጫለሽ። አሁንም አርፈሽ ተናትሽ ጋራ ቅሪ!”

አለና ሊስማትና ሊነሣ ባየች ጊዜ ጦቢያ ይልቁንም ክንዱን ተጠምጥማ ይዛ እያስለቀች እንዲህ አለችው።

“አባየ ለኔ አትስብ እንኳን ድህነት ጌትነት ይለመዳል። ሁሉንም ልዥ ነኝና እለምዳለሁ። ደግሞም ባለጌ ጌታ ሲሆን አያውቅበትም እንጂ ሀብታም የጨዋ ልጅ ቢያጣም መከራና ድህነት አይከፋበትም ቶሎ ይለምደዋል። እኔም ቶሎ ለመልመድ አይሳነኝምና ውሰደኝ። ደግሞም ለኔ ከዚህ ቀርቸ ባንተ በደጉ አባቴና በምወደው ወንድሜ አሳብ ተመጨነቅ ካንተ ጋራ አገር ላገር እየዞርሁ የሆንሁትን ብሆን ይሻለኛል” አለችው።

በዚህ ጊዜ አባትዮው፣

“እኔስ እስቲ አንቺ እንዳልሽ እሺ ብየ ልውሰድሽ ኧረ ላንች ምን በመሰለሽ እናትሽን ለብቻዋ ታንድ ቤት ዘግተናት ስንሄድ እሄን ነገር ብናረግ ለሰዉስ ምን በመሰለው” አለና በተናገረ ጊዜ እናቲቱ ቶሎ ብላ እንዲህ አለች።

“ሰውም ያለውን ይበል ለኔ አታስብ ደግሞም የምታስተዳድረኝ አንድ ባልቴት መሳይ አላጣም ብቻ እኔ የምፈራው ልጂቱ ካንተ ጋራ መገስገስ ያልተቻላት እንደሆነ ብየ ነው እንጂ እሷ ተተቻላት ኑሮአል ለኔ መታሰቡ። ለኔ የሚያሳስብ ነገር የለም አትስብ” አለችና ወደ ልጇ ዙራ እንዲህ አለች።

“ልጄ እርግጥ የጕልበትሽን ነገር ትተማመኚዋለሽ?”

ጦቢያም ተሎ ብላ፣

“አወን እናቴ አንቺ ተፈቀድሽልኝ አንቺ ለብቻሽ መሆኑን ታልሰጋሽ መሄድ ይሆንልኛል። አባቴን ብቻ እሺ እንዲለኝ እገዢኝ” አለች።

ቀጥላም ገና አባቷ ይሁንም አይሁንም ብሎ ሳይመልስላት ጦቢያ አሳቡን አቋረጠችና፣

“አባቴ አንድ ነገር ብቻ” አለችና ልትናገረው አፍራ ሳትጨርሰው እንደ መዳዳት አለች።

በዚህ ጊዜ ማፈሯን አባትዮው አወቀና፣

“ምን ሆንሽ ልጀ እስኪ ንገሪኝ” አለ።

ጦቢያም አነሣችና፣

“አባየ ካንድ ሁለት ይሻላል። እንኳን የሰው ጠላት አንበሣ እንኳን ሁለት ሲያይ ሰው ያከብራል አይናካም። ነገር ግን ሁለቱም ሰዎች ወንድ ቢሆኑ ነው የሚፈሩ እንጂ ጠላት እሴትን ተቁም ነገር አይጥፋትም። ስለዚህ አንተን ስከተል የሴት ልብሴ ቀርቶብኝ እንደ እንደ እንደ …”

እያለች የምትለውን ለመጨረስ አፈረችና አንገቷን ወደ ምድር አዘንብላ ዝም አለች።

አባቷ አወቀባትና፣

“እንደ እንደ የምትይው እንደ ወንድ ልልበስና ልከተልህ ማለትሽ ይሆን?” አላት።

ጦቢያም አፍራ ይልቁንም በሁለቱም እጇ ፊቷን ጋርዳ ቃሏን አቅጥና፣

“ይሻል መስሎኝ ነዋ አባቴ” አለች።

አባትዮውም እሷ እርግጥ በመነሣቷ እንደቈረጠች አየና፣

“እሺ ተወደድሽው ምን ይደረጋል ተሰናጅና ተሎ እንነሣ” አለ።

ጦቢያ ደስ አላትና የሀር ነዶ የመሰለ እሳዱላዋን እንደ ወንድ ተቈረጠችና የወንድ ሙሉ ልብስ ለበሰችና እናቷን አይዞሽ ብላ አረጋግታ ሁሉም ተሰነባብተው ተለያዩ።

እንግዴህ አባትና ልጁ እርስ በርሳቸው እየተደጋገፉ እየተበረታቱ ሲሄዱ ሲሄዱ ተመሸባቸው ሲያድሩ ሲጓዙ ሲጓዙ ተመሸባቸው ሲያድሩ ዋህድ ሲነሳ እሄድበታለሁ ብሎ ታመለከታቸው ከተማ ደረሱ። ተዚያው እንደደረሱ ግን ማነን ይጠይቁ። ብቻ በያደባባዩም በየገበያውም እየዞሩ ቢፈልጉ ዋህድ ወዴት ይገኝ። እንዲያው ተረት ሆነባቸው።

በኋላ ግን ዋህድ ያነን ደግ ሀብታም ነጋዴ ለመፈለግ ነውና የሄደው ያገሩ ሁሉ ነጋዴ ወደ ስናር ተሚአልፍበት ተበሩ እንቀመጥና የሚወጣ የሚወርደውን ነጋዴ ሁሉ እንመልከት ዋህድ ወይ ያን ነጋዴ አግኝቶት አብሮ ተምስር ሲመለስ እናየዋለን ወይ ገና ሲፈልግ እናገኘዋለን አሉና እሄን ተስፋ አድርገው ወደዚያ ትልቅ በር እየጠየቁ ሲሄዱ ሲሄዱ መንገዱ ጠልፎ ወዳላሰቡበት ወሰዳቸው።

አፈወርቅ ገብረየሱስ

1900 ዓ.ም

.

[ምንጭ] – “ልብወለድ ታሪክ”። ፲፱፻ ዓ.ም። ገጽ ፳፱-፴፫።

“ልብወለድ ታሪክ”

በአፈወርቅ ገብረየሱስ

(1900 ዓ.ም)

.

(ከክፍል ሁለት የቀጠለ)

.

ዋህድ እንደገና በረታ። ከዚያ መደበር ሳይነጋ በፊት ለመድረስ ተመኘ። ጊዜው ግን ተዋርዷል ተመንፈቅ ሌሊት ዝቅ ብሏል። ዋህድ እንደ ባልንጀራ አድርጎ ሲወዳቸው የነበሩት እነ ስድስቶም ጠፉ። ጨለማውም እጅግ በረታ። ነገር ግን አንድ ጊዜ ተመንገዱ ሲወጣ አንድ ጊዜም ጥቃሽ ሲአገኝ ሲሄድ ሲሄድ የመንደር እሳት ይታየው ጀመርና ደስ ብሎት እየተበራታ ሲጓዝ ታንድ ወንዝ ቁልቍለት ደረሰ። ጥቂት ዝቅ እንዳለ የሰፈሩም እሳት ላይኑ በሸጡ ጀርባ ተሰወረው።

ጨረቃ የለ የንጋት ኮከብ እንኳ ገና አልወጣች ምንም ሌቱ ቢዋገድ ጨለማው ይልቁን ባሰ እንጂ አልተሻለም። በዚያው ላይ ደግሞ የግራና ቀኙ የወንዛወንዙ ገረንገብ ጥላ ታከለበትና ጨለማው ዓይን ቢወጉ አይታይ ሆነ። ዋህድ በዚህ ጊዜ ቁልቍለቱን ተዳፋ። መንገዱ ግን ጠፋው ምን ይሁን ሳልደርስ አልቀርም ብሏልና በፈከረው ለመድረስ በዚያ ጥቅጥቅ ድንጉር ጨለማ ቍልቁለቱን በጁና በግሩ እየተተማተመ በቅምጡ ሲንኳተት በንብርክኩም ሲድህ።አንዳንድ ጊዜም አልሆንለት ሲል ጊዜ ፊቱን ወደመጣበት አዙሮ እግሩን ወደሚሄድበት አስረዝሞ ማጭድ እረስቶ እንደመጣ ለጓሚ በጁ እሳር ቅጠሉን እየጨበጠና እየሟጠጠ እየጓጠጠ እሾህም አይቀረው እንደሀር ጐፍላ እየጨባበጠ በደረቱ ሲሳብ ሲጋፍ ሲጐተት ተወራጁ ወንዝ ደረሰ።

ያ ወራጅ ውሀ ለዋህድ ጥሩም ይሁን ይደፍርስ አልታወቀውም ግና በጥማት ልሳኑ ታስሮ ነበርና ተጐንብሶ እንደገልዳ ጠጅና እንደገፈታማ ጠላ ለስም ያህል ተላይ ያሰፈፈውን አረንጓዴና ስልባቦት እፍ እፍ እያለ በትንፋሹ ገፋፋና የተቻለውን ያህል አንስቶ ጥማቱ እንዳለፈ “ተመስገን ጌታየ” አለና ተኹል ደንጊአ ላይ ቁጭ ብሎ የመሻገሪአውን መልካ ያይ ጀመረ።

ቢመለከት ሁሉም ጥልቅ መሰለው። ቋም ይሁን ጠሊቅ ይሁን ውሀው አልታወቅህ አለው። ዝም ብሎ እንዳይገባ ዋህድ የዋና ነገር አያውቅም ነበረና ፈራ። ይልቁንም ያ ወንዝ ፉአፉአቴ አልነበረውምና “ዝም ያለ ወራጅ ውሀ ሙሉ ነው” ሲሉት ሰምቶ ፈራ። “ምን ላድርግ” እያለ ገና በልቡ ሲአመናምን እንዳጋጣሚ እንደሱ ውሀ ጥም የተባሰች በቅሎ ከመደብር ችካሏን ነቅላ አምልጣ ከወንዙ ደረሰች። ዋህድ “አውሬን ይሆን” ብሎ ሲደናገጥ አፍንጫዋንና ከንፈሩአን ስታማታ በቅሎነቷን አውቆ ሲረጋጋ ያችው በቅሎ ገስግሳ ከውሀው እስተንቢአዋ ገብታ ተነክራ ተዚአ ውሀ ትግፍለት ጀመር። በዚህ ጊዜ ዋህድ በዚያች በቅሎ ምክኛት የውሀውን ግልብነት ቋምነቱን አወቀ አስረገጠና “ቶሎ በቅሎይቱ ጠጥታ የጠገበች እንደሆነ አትያዘኝም ታመልጠኛለች” ሲል ወደ በቅሎይቱ አንጣር አድርጎ ውሀውን በዘንጉ እየለካ ተሻገረና ተማዶው ደረሰ።

የዚያን ጊዜ በቅሎይቱ አንድ አፍታ ተዚያው ውሀ ግፋለት አንገቷን አቅንታ ጆሮዋን እያርገበገበች ለሁለተኛው ገና “ልበልን ልተው ይብቃኝን አይብቃኝ” ስትል ዋህድ ተሎ ብሎ “አንቺ አንቺ” እያለ እያባበለ ቀረበና ያዛት። እሷም ገራም ነበረች። ትራገጥ መስሎት አስቀድሞ በጁ ይዳስሳት ጀመር። በቅሎይቱ ግን የዋህድን መድከም አውቃ “ይረፍብኝ” ብላ ያዘነችለት መስላ ዝም አለችው። መገረሟን አስረገጠና ዋህድ ወደ ትልቅ ደንጊአ ስቦ አቀረበና ተቀመጠባት። ቀጥሎም ወደመጣችበት ወገን አቃንቶ “እንግዴህ እንዳወቅሽ ወደ ሰፈርሽ ውሰጅኝ” አለና አሳቡን በሷ ላይ ጣለው።

በቅሎይቱም ዋህድ የሚለው ሁሉ ነገር እንደገባት ሁሉ የመደብሩን መንገድ ይዛ ሳትነቃነቅ ይዛው ትጓዝ ጀመር። ብቻ አንዳንድ ጊዜ ለምለም እሣር ባየች ጊዜ ትቆም ትነቻችፍና እሷን የጠዳት ጊዜ እንደገና ተባልንጀሮቿ ለመደባለቅ መንገዱአን ትይዛለች። ዋህድ ግን ቀስ አርጎ እንዳይወድቅ ብቻ ጋማዋን ተመጨበጥ በቀር አይኰለኵላት “ሂጅ መጭ” አይላት እንዲያው እሷ እንዳለች ተዋት። ስለምን እሷ በፈቃዷ ነውና የተያዘችለት መጭ እያለ በግሩ መጐሳሰሙ ወረታዋን ማጥፋት መሰለው።

“አሁንስ ቢሆን የማን እንግዳ በተቀባዩ ቤት ገብቶ ያዝዛል” እያለ ያስብ ነበር። ያች የዋህ በቅሎ ግን ተሁሉም ሳትደርስ እያዘገመች ስትወስደውና ከሰፈሩ ሊደርሱ ጥቂት ሲቀራቸው ያችኑ በቅሎ ሲፈልጉ የነበሩ ጐረደማኖች ዱካ ሰምተው ሲሮጡ ደረሱ። በዚህ ጊዜ ዋህድ አለገንዘቡ በሰው በቅሎ መቀመጡን ያውቃልና ፈርቶ ተበቅሎይቱ ወረደና ለመሸሸግ አሰበ። ነገር ግን ጐረደማኖቹ በቅሎይቱን ከበው በመጫኛ ሲይዙ እሱም ከዚያው ተገኘና ተያዘ። እንዳያመልጥ እግሩ በጣመን ተሳስሮ ነበርና ቸገረው።

ጐረደማኖች ግን ተበቅሎይቱ አጠገብ ባገኙት ጊዜ እሷን ተችካል አውልቆ ሰርቆ ሊሄድ ሳለ ደረስንበት መስሏቸው “አንት ሌባ የታባትህ” እያሉ አስረው በየቆመጣቸው ይቸበችቡት ፍዳውን ያሳዩት ይሰድቡት ጀመር። ዋህድ ግን እባካችሁ አንድ ጊዜ ስሙኝ ሌባም አይደለሁ እያለ ቢጮህ ቢቀባጥር ማን ይስማው። ምላሹ አንት ሌባ አንት ቀጣፊ ስትሰርቅ ደርሰንብህ ሌባም አይደለሁ ትል ጀመር ብቻ ሆነ።

ከዚህማ ወዲአ እየገፋፉ ወደ መደብሩ አደረሱና ገሚሶቹ በቅሎይቱን በካስማ ሲአስሩ ገሚሶቹ ዋህድን የፊጥኝ ገለበጡና አሰሩ። ያን የመሰለ ቀንበጥ ለጋ ልጅ የፊጥኝ ተገልብጦ ምን ይቻል። መተንፈስም አቃተው። ትንፋሹም ባጭር ባጭሩ ሆነ ቅትት ቅትት የሚል። የዚያን ጊዜ ላየው ሰው ዋህድ እጅግ ያስለቅስ ነበር።

የፊጥኝ ባሏለበት ነገር ተገልብጦ እንደሚታረድ ፍየል እጅና እግሩን ተኮድኵዶ ተጋድሞ በቅሎዎች አንዳንድ እግራቸውን ብቻ በገመድ ታስረው ጥሬ ተዘርግፎላቸው ሲበሉ ዋህድ ተተጋደመበት እንደሆነ አየና “ምነው ባይሆን እንኳ እንደናንተ እግሬን ብቻ ባሰሩና እንደናንተ ትንፋሸን በሙሉ በተነፈስሁ” እያለ በበቅሎዎች ሳይቀር ይቀና ጀመር። መተንፈስ ግን የማይሆንለት ሁኖ ሊፈነዳ ሆነ። ያን የንጋት ኮከብ የመሰለ ዓይኑን እያንከዋለለ ዙሪአውን ሰው ቢፈቅድ ማን ይገላግለው ማን ያማልደው ማን ጥቂት እንኳ ገመዱን ያላላለት። በከንቱ ነው። መከራው ስቃዩ ተገድሉ ሲነበብ እንደሚሰማው እንደሰማዕታት ስቃይ ሆነ እንጂ ተዚያም አያንስ። ያ ወደል ወደል ነጋዴ ሁሉ በክርንም በጡጫም በርግጫም ሲተካክዝበት እንዳይነጋ የለምና ለዋህድ ነጋለት።

ሲነጋ ደግሞ ተኝቶ የነበር ነጋዴ ሁሉ እየተነሣ እየመጣ ያን በከንቱ የታማ ሌባ እንደቀረመት ፍሪዳ በዙሪአው ከቦ ሲአይ ፀሐይ ብልጭ አለችና ሌሊቱን ሁሉ በሾህና በጋሬጣ የተበላሸውን ገላውን በደም የተበከለ ጋቢውን ቁልቍለቱን ሲወጣ ሲወርድ የተገጣጠበውን ጕልበቱን ደረቱን ጀርባውን አዩና እርግጥ በሌባነቱ አቆሙት። “ተሌላም ስፍራ እንደዚሁ ሲሰርቅ ተገኝቶ ገርፈው ለቀውታል” ተባለ። ከነዚያው ሰዎች እኩሉም እንደታሰረ ላገሩ ሹም ለማቀበል ተመኘ። እኩሉም አስረን ተኛው ጋር እናጉዘው አለ። ዋህድ ግን ዓይኑን መክፈት እስቲአቅተው ድረስ ደክሞ መተንፈስ እንኳ አቅቶታል። እንኳን ቁሞ ከነሱ ጋር ይጓዝ። እውነትም የዚያን ጊዜ ገሚሱ ነጋዴ ለሹም እናስረክበው ወይ አስረን ተበቅሎ ጋራ እንንዳው እያለ ሲከራከር እኮሌቶቹ በግራቸው እየጐሳሰሙ ማን ትባላለህ ከወዴት መጣህ እያሉ ቢጠይቁት እንኳን መመለስ ይሆንለት ያን ያህል ሲረግጡትም ገላውን ስቅቅ አይለውም ሆነ።

እንደበድን ወዲህና ወዲአም ቢአገላብጡት ቢአንከባልሉት እንደሬሳ ሆነ። በዚህ ጊዜ ይበልጠው ሰው “ተዉ እንፍታና እንተወው የሞተ እንደሆነ ስበቡ በኛ ነው እዳ እንሆናለን አለ። ወዲህም ረፈደባቸውና ከብት ማዋዛት ተጀመረ። ወዲአውም ጫጫኑና ለሹሙ ማሳለፍ እረፈደና አላዳርሳቸው ብሎ ዋህድን ፈትተው ተዚአው እንደተጋደመ ትተውት ተጓዙ። ከመደበሩ ላይ አጋሰስ ታረከሰው ሣርና ከሱ በቀር ምንም አልቀረ። ከዚያው ላይ ያው ያልታደለ ዋህድ አለስንቅ አለውሀ አለዘመድ አለደጋፊ ወድቆ ቀረ። ሌሊቱን ሁሉ ውርጭና አመዳይ አድሮበት በዚአው ስፍራ ደረቅ ፀሐይ ተተክቶ ልብ ልቡን ግንባር ግንባሩን ያከስለው ጀመር። ተነሥቶ ወደ ጥላ እንዳይጠጋ በምን ጕልበቱ በምን አቅሙ።

ቀን ተሌት መንገድ መቶት ቀጥሎም የጐረደማን ሁሉ እርግጫው ጥፊው ጡጫው መንዶው ጐመዱ ግፊው ስድቡ ከዚያም ወዲአ እስራቱ እሄ ሁሉ መከራ ወርዶበት እህል ተቀመሰ ሁለት ቀኑ ሁኖ ተዚህ ሁሉ በኋላ እንደምን መንቀሳቀስ ይቻለው እንዲአው ዝም ብሎ ፀሐይ እያቆረናው ውሀ ጥማት እያከረረው በሞቱ ቆርጦ ተዘረረ።

አትሙት ያለው ሰው መቸም አለቀኑ አይሞትምና እንዳጋጣሚ ሁሉ ኩበት ለቃሚ አንዲት ባልቴት ተሩቅ ተጋድሞ አየችው። ተመጀመሪያው ነጋዴ ተመደብር የረሳው እቃ መሰላት። እያደረች ስትቀርብ ስትቀርብ የሰው አካል መሰላት። በጥፍሩአ ቁማ ስታስተውል ጊዜ በሩቁ የተጋደመ እሬሣ መሰላትና መቅረቡን ፈራች። ወደኋላዋም እንዳትመለስ እርግጡን ነገሩን ሳታይ መሄዷን ጠላች። በዚህ ጊዜ ስትፈር ስትቸር ቀስ እያለች እያጠቀሰች ትቀርብ ጀመር። ምንም አትኩራ ብታይ ግን ሲንቀሳቀስ አላየው አለችና እሬሳ ነው ብላ ጠረጠረች። ከዚህ ወዲአ ግን ያደረ የዋለ ሬሳ እንደሆን ብላ ፈርታ አፍንጫዋንና አፉአን በጨርቋ አፍና ይዛ በጣም እየቀረበች

“ምን ሰው ነህ ምን የሆንህ ሰው ነህ ኧረ”

እያለች ብትጠራው አይናገር አይጋገር ዝም ብሎ አየችው። እሷ ግን “ድንገት የማውቀው ሰው ሙቶ እንደሆነ” ብላ ለማወቅ ቀረበችና ባየች ጊዜ የዋህድ ዓይን ጥቂት ገርበብ ብሎ ነበርና “አይዞሽ ገና ነብሴ አሎጣችምና ቀርበሽ ብሶቴን እይኝ። ቢቻልሽ እገዢኝ” የሚል መስሎ ታያትና ጥቂት መንቀሳቀሱን ባየች ጊዜ ቀስ ብላ

“ምን ሁነሀል ወንድሜ?” አለችው።

እንዳልመለሰላት ባየች ጊዜ ደረቷን እየደቀደቀች እያለቀሰች ስትሮጥ ሄደችና ተቤቷ ባንድ እጁአ ወተት ባንድ እጁአ ውሀ ያዘችና ያች ደግ ባልቴት ደረሰች። የወተቱን ቋጫ አኖረችና ባንድ እጇ አንገቱን ቀና አድርጋ ከደረቷ ላይ አስጠግታ ውሀውን “ጕረሮህን እስቲ አርጥበው ልጀ” አለችና ተከንፈሩ ለገተችለት።

ዋህድም በዚያ ውሀ ከንፈሩን ቢነካክር እንጂ ለጊዜው መሳቡ አልሆነለትም። የተሰነጣጠቀው ከንፈሩ እንደራሰለት አይታ የቋጫውን ወተት ለገተችለት። ወተቱን አንድ ሁለት ጊዜ ጕረጉጭ እንዳደረገ ዓይኑን መግለጥና እንደልቡ መተንፈስ ጀመረ። ያች ደግ ሴት ነብሱ እንደገባለት አወቀችና የኩበት መልቀሚአ ያመጣችውን እንቅብ ደፍታ አንተራሰችውና እራቅ ብላ ከፍ ታለ ዲብ ላይ ወጥታ በቅርብ ጠምዶ ሲአርስ የነበረውን ባሏን ጠርታ

“ወዲህ ና የምታግዘኝ ሥራ አለ” አለችው።

ባሉአም ጥማዱን አቁሞ ሲሮጥ ደረሰ። ነገሩ ምንድር ነው ብሎ እስቲጠይቃትም አላቆየችው ብቻ

“እባክህ እሄን ጐበዝ ተጋግዘን እንውሰድና ተቤታችን እናስታመው” አለችው።

እሱም እሱአም እየተጋገዙ ወስደው ተገዛ አልጋቸው አስተኙና እንደናትና እንዳባት ያማረውን ነገር ሁሉ ሳያሳጡ እነሱ ከመሬት እየተኙ አስታመው አዳኑት። ዋህድም የነዚህን ባልና ምሽት ደግነትና የጐረደማኖቹን ጨካኝነት እያመዛዘነ በዚህ ዓለም ስንትስ ክፉ ስንትስ በጎ ሰው አለበት እያለ ለብቻው ተደመመና

“እግዚአብሔር ካሳችሁን አያስቀርባችሁ ተምስጋና በቀር እኔ የማደርግላችሁ ነገር የለኝም። አሁንም እሄው ጕልበቴ በናንተ ቼርነት ጠነከረልኝ ልሂድ” አላቸው።

እነሱም ስንቁን ሰንቀው መንገዱን አሳይተው ሸኝተው ሲጨርሱ እንዲህ ብለው መከሩት።

“ተዛሬ በፊት ያገኘህን መከራ አትርሳ ሰው ክፉ ነው ለንግዴሁ ተጠንቀቅ ብቻህን አትሂድ። ለኛ አንድ ልጅ በቁሙ በወርዱ አንድ ልጅ ብቻ ነበረነ። እሄኑን ልዣችነን አንድ ቀን ተመንገድ ብቻውን አግኝተውት እስላሞች ነጋዴዎች አፍነው ይዘው ሸጡት። እኛም እሄው ደጋፊ ጧሪ ወራሽ ቆራሽ አጥተን ቀረነ። አንተም ገና ያልባለቅህ ልዥ በሰው እጅ እንዳትወድቅና እንዳትሸጥ ተጠንቀቅ” ብለው ተሰነባበቱ።

ዋህድም ከዚአው ላይ ሲሰነባበት የሁለቱንም ስም የተሸጠውን ልጃቸውን ስም ያገራቸውንም ስም አስተውሎ ጠይቆ በቃሉ አጥንቶ ይጓዝ ጀመር።

ሲጓዝ ሲጓዝ ተመሸበት ሲአድር ሲሄድ ሲሄድ ተመሸበት ሲአድር ነገር ግን ዋህድ የሚደርስበትን ስፍራ የሚሄድበትን አገር ቈላም ይሁን ደጋም ይሁን አያውቅም ነበር። ብቻ የነጋዴ ወሬ እየጠየቀ በዚህ አለፈ ከዚህ ሰፈረ ሲሉት ያን ያሉትን መንገድ ይዞ መጓዝ ነው። እንዲህ እንዲህ ሲል ሳያውቀው ያገሩን ደንበር ዘሎ የሚፈልገውን ያን ሀብታም ነጋዴ ሳያገኝ ተሰው አገር ገባ።

ሰውን አስቀድሞ ባየ ጊዜ ቋንቋውም ልብሱም ስራቱም ምኑም ተለየበት። ዋህድ መጨነቅ ጀመረ። ወደ ኋላውም እንዳይመለስ እንዴት ብሎ። እግሩ እንደመራው ሲጓዝ ኑሮ የመጣበትን ስፍራ ቢአይም አገር ምድሩ ዞረበት። የፀሐዩ መግቢአና መውጫ አንድ ሆነበት። በዚህ ቅጡ ጠፍቶት ሲጨነቅ ምድር መሸበትና በቁሜ አውሬ ሲበላኝ ባይሆን ሰው ይልቅ እንዳደረገ ያርገኝ አለና ተመንገዱ ዳር ታለው ተማንላቸውም ቤት ሄደና እባካችሁ አሳድሩኝ አለና ለመነ። ባለቤቶችም እንደ ብርቅ ከበው እየሳቁ ያዩት ጀመር። ዋህድ የተናገረው ነገር አልገባቸውም። ነገር ግን በመላ አሳድሩኝ ማለቱን አወቁና ደስ ብሏቸው በግራና በቀኝ ሁነው ከሩቅ ዘመቻ እንደተመለሰ ዘመዳቸው እጁን ይዘው እየደጋገፉ ከቤታቸው አገቡት። ምግቡንም አሳመሩና ከስቶ እንዳያድርና ዋጋ እንዳያፋርስባቸው አበሉት አጠጡት።

ዋህድን የመሰለው የደግነትና የግዚአብሔርን እንግዳ ለማክበር ለማስተናገድ መስሎት ይመርቃቸው ጀመረ። እነሱ ግን ወዲአው በልቶ እንደጨረሰ ያን በጨለማ ሲሄድ ያደረ ለት የተላላጠውንና ከነጋዴ መደበር የተደበደበውን ሰውነቱን ቆስሎ ሽሮ ሲአዩ ጊዜ ዙሪአውን ከበው እየደሳሰሱ ያስተውሉ ጀመር። ድሮ እነሱ ዋጋ ያዋርድብነን አያዋርድብነ እያሉ ለነገው ገብያ ማሰናዳታቸው ነበር። ዋህድ ግን ያን ሁሉ አላወቀ በቅን ልቦናው የዳነውን ቍስሉን ድፍጥጥ ድፍጥጥ እያደረጉ እያዩ ሲነጋገሩ ሲአያቸው ጊዜ ያዘኑለት እየመሰለው አሁንስ ድኛለሁ አያመኝም ይላቸዋል። እነሱ ግን የሚለውን አይሰሙ አያውቁ ዝም ብለው የነገውን ገቢአቸውን ምን ያህል ብለን እንሽጠው እያሉ ያሰናዳሉ።

አስተኝተው እንዳይሾልክና እንዳይጠፋቸው ሲጠብቁ አሳደሩና እጅግ ማለዳ ተነስተው ገንፎ አገንፍተው ዋህድ የሚጣፍጥ እንቅልፍ ከተኛበት ቀሰቀሱና ያበሉት ጀመር። በልቶ እንደጠገበ ወዲአው ሁለንተናውን በቅልጥም ያሻሹት ገቡ። ዋህድ ግን ምንም ቢሆን የጌታ ልጅ ነበርና ባይሆን እንኳ በሰንደል ሀጥር የተጣፈጠ ቅቤ ነው እንጂ ሰው እንዳሮጌ መጫኛና እንደገረረ ጀንዲ በቅልጥምና በሞራ ሲጨማለቅ አይቶ አያውቅም። ስለዚህ “አይሆንም አታስነኩኝ” እያለ ተናገረ። እነሱም ምንም ቋንቋውን ባያውቁ ባኳኋኑ ባተያዩ መጠየፉንና አለመውደዱን አውቀውበታል። ነገር ግን አወዛዝተውና ሆዱን በገንፎ ነትረው ለገዡ ሲያሳዩት ብዙ ገንዘብ እንዲአስነችፋቸው ያውቃሉና እያደናቆሩ ምንም ብል በዚአ በሚገማ ስብ ሁለንተናውን በካከሉት።

ዋህድ ግን የማይተውት ሲሆን ባየ ጊዜ ተረታና ዝም አላቸው። ደግሞም የመሰለው ጣመኑ እንዲለቀውና ያ የተገጣጠበው በውል እንዲድን ብለው ለሱ ደግ ውለታ መዋላቸው መስሎታል። እየጊዜው ወይ ግሩም እንዴት የግዚአብሔር እንግዳ የተወደደበት አገር ነው እያለ አገር ይመርቃል። ወይ አለመተዋወቅ።

እነዚያው ያሳደሩት ሰዎች ወደ ደረቅ እረፋዱ ሲሆን ዋህድን ባይን ጥቅሻ ተነስ ተከተለነ አሉትና ተጣጥቀው ወጡ። እሱም እንደ መልካም ዙረት እሽ ብሎ በመካከላቸው አድርገውት ሲሄዱ ሲሄዱ ካንድ ትልቅ መንደር ደረሱ። ያ መንደር በትልቅ እርድ እንደ ምሽግ ተከልሏል። በዚያ እርድ ውስጥ ትልቅ የደንጊአ ቅጥር ተክቦበታል። በዚያ እድሞ ላይ አጋም እሾህና የግራር እሾህ ሰው እንዳይዘለው ተመስጎበታል። ከዚያ መካከል ትልልቅ ሰቀላ ቤትና ሁለት ትልልቅ ቤተንጉሥ አዳራሽ ተገጥግጦበታል። የዚያ ቅጥር በሩ ሁለት ብቻ ነው። ከሁለቱ በር አንዱ ጠባብ ነው። አንደኛው ግን በፈረስ ተዛንቶ ለመግባት የተመቸ ነው። ከዚያው ካውራው በር አንድ ጥብልያኮስን የመሰለ ጥቁር ሰው ደረቱ በክንድ የሚሰፈር የመሰለ ቁመቱ አምድ የመሰለ ዓይኑ እንሶስላ የሞቀ የመሰለ አፍንጫው መርግ የተንከባለለበት የመሰለ የመዳብና የቈርቆሮ አንባሩን የዘሆን መዳፍ በመሰለ ክንዱ ደርድሮ ባራት ማዝን የተሳለ ጉዶውን የመስከረም ዘተር ዱባ በመሰለ በራቁት ሆዱ ላይ አሸንጦ በቀኝ እጁ ጐመዱን አጠንክሮ ይዞ ያልተፈቀደለትን ሰው ለመከልከለ ተገትሮ ቁሞ ነበር። እሄን እያየ ዋህድ ያገሩ ገዥ ያለበት ይሆናል እያለ ሲአስብ እነዚያ ይዘውት የመጡ ሰዎች ለባለቤቱ ልከው ኑረው ግቡ ተባሉ። ዋህድን በመካከል አድርገው ተቅጥሩ እንደገቡ በዚያም በዚያም እንደሱ የሚሸጡ የመጡትን የሚአስለቅስም የሚተክዝም ሰው ነበረባቸውና በሰው እየተከበቡ እንደሱ ሲገቡ ዋህድ አየ።

ከዚህ ወዲአ ግን ሰውነቱ ጠረጠረበት። ያ ሁሉ መከብከቡ ለቅንነት አለመሆኑን አወቀው። ነገር ግን መጨረሻውን ለማየት ዝም ብሎ ይከተል ጀመር። መሆንማ ነገሩንስ ቢአውቅ ብቻውን ተማያውቀው ሰዎች መሀል ሁኖ ምን ሊአደርግ ፣  ቋንቋቸውን እንኳ አያውቅ። እንደ ፋሲካ በግ ዝም ብሎ ባይኑ መቀላወጥ ብቻ ሆነ። ያው ትልቅ ቅጥር ያው ሁሉ ምሽግ ያው ሁሉ አጋም እሾህ ያ ሁሉ ጥንካሬ ያንድ የትልቅ የባሪአ ነጋዴ ቤት ኑሮ ያ እየተያዘ የሚመጣው ባሪአ እየዘለለ በሌትም ይሁን በቀን እንዳይጠፋና እንዳያመልጥ ኑሮአል።

ያ ዋናው የባርያ ነጋዴ ታዳራሹ ወጣና ለመሸጥ ከተሰበሰበው ሰው ዋህድም ታለበት መካከል ሆነና ተመካከሉ እየዞረ ያይ ዋጋውንም ይጠይቅ ጀመር። እንዲህ እንዲህ ሲል ተዋህድ ደረሰ። እንደ መልካም ወጌሳ እያገላበጠ ክንዱንም እግሩንም እንደ ልጅ ጥርስ እያነቃነቀ ያይ ጀመር። ካመጡቱ ሰዎች ጋር የዋጋውን ነገር ጨረሰና ብር ቆጥሮ ሲሰጥ ሲቀባበሉ እሱው ዋህድ ራሱ እንደ እማኝ ሁኖ ሲአስተውል ዋለና እንግዴህ መሸጡን ባርያነቱን አወቀ። እነዚያ የግዜር እንግዳ አክባሪዎችም ወርቅና ብራቸውን በዋህድ ጫንቃ ያፈሩትን እያንሆጫሆጩ ወደ ቤታቸው ተመለሱ። ዋህድም ካዲሱ ጌታው ቀረ።

ይቀጥላል …

አፈወርቅ ገብረየሱስ

1900 ዓ.ም

“ጦር አውርድ”

ከበዕውቀቱ ሥዩም

.

[በደራሲው መልካም ፈቃድ ለአንድምታ የቀረበ]

.

.

… ከዘመናት ባንዱ ዘመን የሀበሻ መዲና በነበረችው አክሱም በጐረቤቶቿ በኑብያና በየመን ሰላም ነገሠ … ይልቁንም በአክሱም ብልፅግና ሰፈነ፤ ሁሉም እንጀራና ወይን ጠገበ።

ከጥቂት ዓመታት በኋላ ከተመሰገኑት ያክሱም ሊቃውንት አንዱ ንጉሡ በተገኙበት ጉባኤ ‘ልቦናዬ ያሳየኝን ልናገር’ አሉ።

ተፈቀደላቸው።

“ግርማዊ ጃንሆይ” አሉ ባማረ ድምፃቸው … “ግርማዊ ጃንሆይ አክሱም የምትገኝበት ሁኔታ ለረጋው ሕሊናየ ሥጋት ፈጥሮብኛል፤ ይሄ ሥጋት ደግሞ ቀስ በቀስ ወደ ወገኖቼ መጋባቱ አይቀርም።”

“ምንድን ነው የሥጋትህ ምንጭ?” አሉ ንጉሡ።

ሊቁ ማብራራት ጀመሩ።

“እንደምናየው በመንግሥታችን ሰላም አለቅጥ ሰፍኗል … የባሩድ መዓዛ ከሸተተን ብዙ ዘመን ሆነን … የሽለላ የፉከራ ዜማዎቻችን ተዘነጉ። እረኞቻችንን ስሟቸው … በዜማዎቻቸው ውስጥ የብልግናና የፍቅር እንጂ የጉብዝናና የጀግንነት ስንኝ አይገኝም። ጋሻዎቻችን በተሰቀሉበት ድር አደራባቸው … ጦሮቻችን ዶልዱመዋል … ሀኔዎቻችን ዛጉ … ነጋሪቶቻችን ዳዋ ዋጣቸው … ሰላም ልማዶቻችንና ትውፊታችንን አጠፋብን። ሕንፃ ያለ ጡብ ያለ ጣሪያ ሕንፃ እንደማይሆን እኛም ያለ ነውጣችን ያለ ሽለላችን ያለ ድላችን እና ያለ ሽንፈታችን እኛ አይደለንም።

“ግርማዊነትዎ እንደሚያውቁት አንበሳ ከሚዳቋ ጋር ተኝቶ ማየት ለጊዜው የሚያስደስት ትዕይንት ሊሆን ይችላል። ከጥቂት ጊዜ በኋላ ግን ይሰለቻል። የሁሉም ዓይን አንበሳው ሚዳቆዋን ሲያሳድዳት … ሰብሮም ሲገነጣጥላት ለማየት ይናፍቃል።

“ጃንሆይ … ‘እርግቦች በሰገነቶቻችን ላይ ሰፍረዋል፤ የዘንባባ ዛፎች በጓሮአችን በቅለዋል’ ብለው የሚያዘናጉትን አይስሟቸው! … ብርቱ መንግሥት ከርግቦች ላባ ፍላፃ ያበጃል … ከዘንባባዎች ዝንጣፊ የጦር ሶማያ ይሰራል።

“ለራሳችን ብርቱዎች ነን ብለን እንጃጃላለን … ካልታገሉ ሀቅንም ማወቅ አይቻልም። ጐረቤቶቻችን ከፈገግታቸው ባሻገር ምን እያሴሩ እንደሆኑ አናውቅም። የጐረቤቶቻችን በር ተዘግቷል … በዚህ ምክንያት በእልፍኛቸው ውስጥ ምን እየተሰራ እንደሆነ አናውቅም … የጐረቤቶቻችንን ልክ አለማወቅ በቤታችን ላይ ሥጋት እንዲያንዣብብ አድርጓል።

“ጃንሆይ! የምንኖረው ፈተና በሌለበት ዘመን ነው። ፈተና የሌለበት ዘመን የተፈጥሮን ሕግ ያዛባል። እስቲ ጐረምሶቻችንን እይዋቸው! … እንደ ሴት ዳሌና ጡት ማብቀል ጀምረዋል … በምትኩ ፂማቸውን ካገጫቸውና ከከንፈራቸው ጠርዝ አርግፈዋል … መዳፎቻቸው ከሐር ጨርቅ ይለሰልሳሉ … እግራቸውን ዘርግተው የባልቴት ተረት በመተርተር ጊዜያቸውን ያጠፋሉ … የደም ቀለም አያውቁም!

“አያቶቻችን ፍላፃ የወጠሩባቸው ደጋኖች የሴት ልጆቻችን የጥጥ መንደፊያ ሆኑ … ስለዚህ የምንለብሰው ሸማ በውርደት አድፏል። ይሄን እድፍ ከደም በቀር የሚያነፃው ምን አለ?”

ንጉሡ ከመኳንንቱ ጋር ይሄን አድምጠው፣ “ታዲያ ምን ይሻላል?” አሉ።

“ኑብያዎችን ለምን አንወጋም?” አሉ ሊቁ።

“ኑብያዎች ምን አደረጉን?”

“ሁለታችንን በሚለየው ድንበር ላይ ዋርካ ተክለዋል!”

“እና ቢተክሉስ?”

“ዋርካዎች እየሰፉ በመጡ ቁጥር የኛን መሬት መውሰዳቸው አይቀርም!”

“እና ምን ይሻላል?”

“እናቅምሳቸው!” አሉ ሊቁ።

“እንበላቸው!” አሉ መኳንንት።

“በሏቸው” አሉ ንጉሡ።

***

ሁኔታዎች ተቀያየሩ።

ሴቶች ቆሎ በማመስ ጭብጦ በማሰናዳት ተጠመዱ። ወንዶች ኢላማ ልምምዱን አጣደፉት። አሮጌ ጋሻዎች ከተሰቀሉበት ወረዱ። ደጋኖች ተወለወሉ። ፍላፃዎች ተሳሉ። የጐበዞች አረማመድ ተለወጠ። የእረኞች የፍቅር ዘፈን አንደበታቸው ላይ ሟሟ።

የደም ቃና ያላቸው ዜማዎች መስኩን ዱሩን ጋራውን ሞሉት። የአክሱም ባንዲራ ከእንቅልፏ ተቀሰቀሰች።

***

ጥቂት ወራት አለፈ።

ከወደ ኑብያ ግድም ደብዳቤ መጣ።

“ዛቲጦማርዘተፈነወትኀበንጉሠአክሱም …

… የየመንሊቃውንትአንድመረጃነገሩን … እናንተ አክሱሞች በኛ ላይ ሠራዊት ልታዘምቱ እንደተሰናዳችሁ ሰምተን አዝነናል። ይሁን እንጂ የጠባችን ምክንያት በድንበሮቻችን ላይ የተተከሉት የዋርካ ዛፎች መሆናቸውን በማወቃችን ለሰላም የሚበጀውን አድርገናል። ከዛሬ ጀምሮ ዋርካዎች እንዲቆረጡ ትእዛዝ አስተላልፈናል … ይቅርታ አድርጉልን!”

የሚታይ ማህተም

ደብዳቤው ከደረሳቸው በኋላ ንጉሡ ሊቁን አስጠሩ።

“ምን ይሻለናል? ኑብያዎች ሳንወጋቸው ዋርካዎችን ቆረጡ! እንግዲህ ምን ሰበብ እንፈጥራለን?” አሉ በቅሬታ።

“ግርማዊ ሆይ!” አሉ ሊቁ “የሰማነው ዜና በእውነቱ የሚያስቆጣ ነው። እንደሚያውቁት ሠራዊት ለማደራጀት ብዙ ገንዘብ ብዙ ጉልበት ብዙ ጊዜ ፈጅተናል። ጐበዞቻችንን ከሙያቸው አፈናቅለን አስታጥቀናቸዋል። ሴቶቻችን ቡሃቃቸውን አሟጠው ስንቅ ሰርተዋል። ይሄ ሁሉ ያለ አንዳች ተግባር ብላሽ መሆን የለበትም ጃንሆይ!” አሉ በመማፀን ድምፅ።

“ታድያ ምን አድርግ ነው የምትለኝ?”

“የዘመቻችንን እቅድ ሰልሎ ለኑብያዎች የነገራቸው የየመን መንግሥት ነው።”

“እናስ?”

“በዚህ ምክንያት የመኖች የኛን ሉዐላዊነት ደፍረዋል። ስለዚህ ለምን ዘመቻውን ወደ የመን አናዛውረውም?”

አማራጭ አልተገኘም።

በማግስቱ አዋጅ ተነገረ፤

“ጠላታችን ወደሆነው ወደ የመን ሀገር ዝመቱ። በዚያ ሕያው የሆነውን ሁሉ ፍጁ! … ከተሞቻቸውንም ወደ ፍርስራሽ ለውጡ! …” 

.

በዕውቀቱ ሥዩም

.

(በደራሲው መልካም ፈቃድ ለአንድምታ የቀረበ)

.

[ምንጭ] – “በራሪቅጠሎች”። 1996 ዓ.ም። ገጽ 76-81።

“ግማሽ 1/2”

በሌሊሳ ግርማ

.

[በደራሲውመልካምፈቃድለአንድምታየቀረበ]

.

.

በአራቱም መአዘን ግንቡ ላይ ዓይኑ ስንጥቅ ፈልጎ ያገኘው በአንዱ በኩል ብቻ ነው። ስንጥቁ በግድግዳ ጠርዝ ላይ ቢሆን ኖሮ ቤቱ ውስጥ ያለውን ነገር ለማየት በቀለለው ነበር። ግን አልሆነም። አልተመቸም። ስለዚህም በአንደኛው ግድግዳ ላይ በተገኘው ትንሽ ሽንቁር ወደ ውስጥ ተመለከተ። የሚታየውን ለማየት።

ዓይኑ ያረፈበት ነገር ሁሉ ግማሹ ብቻ ነበር የሚታየው። የአልጋው ግራ ግማሽ፤ የሶፋው ጀርባ ግማሽ፤ የሚስትየው ግማሽ እግር – ትከሻ፣ በግማሽ እጅ የሚበጠረው የሚስትየው ፀጉር፣ ግማሽ ግድግዳው ላይ የተሰቀለው የሕንድ ማርያም ስዕል ግማሽ። እማይንቀሳቀሱት ህይወት አልባ የሆኑት ነገሮች በሙሉ በስንጥቁ ዓይን ሲታዩ ዘላለም ግማሽ ሆነው እንደቀሩ ግልፅ ነው። ሙሉ እንዲሆኑ የግድግዳው ስንጥቅ ዓይን ወይ መስፋት አለበት አለበለዚያ ሌላ የተመቸ ቦታ ላይ ሄዶ መሰንጠቅ አለበት።

ለነገሩማ ከቤቱ ውጭ ሆኖ የሚያየው ዓይንም ከሁለት ዓይኑ በግማሽ ነበር እያየ የነበረው። የሚታየው አለም ግማሽ ጎዶሎ ሆኖት ተንከራተተ። ግድግዳ ላይ ያለው ስንጥቅ፣ የኔን ጽናት ይስጥህ ብሎ የመከረው መሰለውና ዓይኑ ለጽናት ልክ ሰውነት ክብደቱን ከአንዱ እግር ወደ ሌላው አስተላልፎ እንደሚያርፈው፤ አይኑም ከአንዱ አይን ወደ ሌላው ትዕግስቱን አቀያይሮ፣ እንደገና በሽንቁሩ ውስጥ አሳልፎ ወደ ቤቱ ውስጥ ማየቱን ቀጠለ። ሽንቁሩ ግን የሚያሳርፈውም ክብደት የሚቀያይረው ዓይን ስለሌለው፣ እንደ አሳ አይን ሁሌ በማይዘጋ ብሌኑ ውስጥ ሌላ ዓይን ሲሰልልበት ያለ ተቃውሞ ተባበረ።

በዛ ሁሉ ነገር ግማሽ በሆነበት ክፍል ውስጥ፣ አንድ የሆነች ነገር እየቦረቀች በግማሹ አልጋ፣ በግማሽ ሶፋ እና በግማሽ ሚስት መሀል ገብታ ሙሉ ስትሆን፣ በዚህ ሙሉ ነገር ደስታ ሙሉነቷን ለማድነቅ ዓይኑን የተቻለውን ያህል ከፈተ። ግን ዓይን ብቻ ስለሆነ ቤቱ ውስጥ የሚካሄደውን ነገር መስማት አይችልም ነበር። የግድግዳውም ሽንቁር በዚህ ረገድ ሊተባበረው አልቻለም። ወይንም አልፈለገም።

ልጅቷ እናቷን የሆነ ነገር እያለቻት ነበር። ትንሽ ቆይቶ እናትየው በግማሽ እጇ ስታበጥረው የነበረውን ግማሽ ፀጉሯን ማበጠሪያውን እላዩ ላይ ትታ፣ ሌባ ጣቷን እጇ ላይ እያውለበለበች ቆይታ መልሳ ግማሽ ሶፋ ላይ ፀጉሯን ነስንሳ ማበጠር ቀጠለች።

የልጅቷ ፊት ላይ የተሳለው ፈገግታ በድንገት ተሰርዞ፣ መጀመሪያ እንደ ነጭ ገጽ ባዶ ሲሆን፤ ቆይቶ ደግሞ ሁለት ወይ ሶስት ቀን ለመሙላት እንደ ቀራት ትንሽ ጨረቃ ሞለል፣ ረዘም ሲል ሽንቁሩም ዓይኑም ታዘቡ። ልጅቷ ለጥቂት ሰከንዶች ቆማ ግድግዳ ግድግዳውን ሽንቁር ሽንቁሩን ስታይ ቆይታ፣ ድንገት ዞራ እየቦረቀች ወደ መጣችበት አቅጣጫ ተመልሳ ተሰወረች፣ መጀመሪያ ግማሽ ሆና ከዛ እሩብ … ከዛ ምንም።

ሚሚ በተሰወረችበት ቦታ ላይ ተጋርዶ የነበረ አዲስ ነገር ተተካበት። ግማሽ የመጽሐፍ መደርደሪያ ሼልፍ። ሼልፉ ግማሽ ይሁን እንጂ መጻሕፍቶቹ ሙሉ ሆነው ለዓይኑ ታዩት። ከዛ ርቀት አርእስታቸውን ማንበብ ባይችልም እንደ መጠጥ ጠርሙሶች የስካር መጠናቸውን፤ የአልኮል ይዞታቸውን ዓይኑ ያውቀዋል። አጣጥሟቸዋል። ሰክሮባቸዋል። እንደ ጣዕማቸው፣ እንደ ይዘታቸው፣ እንደ ጥንካሬአቸው ሙሉ የሆኑት ሙሉ ሆነው ባይታዩት እንኳን ሙሉነታቸው ይሰማዋል፤ ግማሽ የሆኑት ግማሽ፤ ግማሽ ሆነው ያልታዩት ደግሞ ጠፍተዋል። ዓይኑ ቀዳዳውን አደነቀው። ሽፋሽፍቶቹን እያርገበገበ ለሀቅ የሚሰጠውን ምስጋና ለገሰው። እውነት እንዲህ ነው የሚታየው ለካ!

ሚስትየዋ ፀጉሯን ይዛ ቦታ ለቀቀች። የማይንቀሳቀሱት ግማሽ ነገሮች ብቻቸውን ቀሩ። ሽንቁሩ እንደሚያቃቸው። ሳይሞካሹ።

ሚሚ ተመልሳ መጣች። አሁንም ግን ሙሉ ነች። ከነሁሉ ትንሽ ነገሯ። ስትመጣ ሙሉ ነች። ከሌለች ግን የለችም። የትልቅ ሰው ጫማ አድርጋለች። የአባቷን፤ ግድግዳው ላይ የተሰቀለው መስታወት ጎን ተጠግታ እየተሸከረከረች ራሷን አደነቀች። ትንንሽ ደስ የሚሉ ጥርሶቿን ብልጭ እያደረገች። እጇን አፏ ላይ ከድና ፍርስ ብላ ሳቀች። እንደገና ተሰወረችና እንደገና ተከሰተች። የእናቷን ጌጥ እና ሊፕስቲክ ይዛለች። መስታወቱ ጋ ቆማ ቶሎ ብላ ከንፈሯን ከማዳረሷ በፊት ድምፅ እንደሰማች አይነት ከንፈሯን በፍጥነት በእጅጌዋ ጠረገችው። ጀርባዋን ወደ መስታወቱ አድርጋ ጌጡንና የከንፈር ቀለሙን አልጋ ስር ወረወረችው።

ግማሽ ሚስት፣ ግማሽ ዳሌዋን እያውረገረገች መጥታ ሚሚን ጋረደቻት። ግማሽ እጅ ወደ ላይ እየተነሳ ሲወርድ ቆይቶ፣ ግማሽ አጅ አልጋ ስር ራሱን ሰዶ የተጣለውን እቃ አነሳ። የማይታየው ግማሽ ሶፋ ላይ ሚስት ሄዳ ተሰወረች። ሶፋው ሲውረገረግ ዓይኑ እንደተቀመጠች አወቀ።

ሚሚ ድምፅ የሌለውን ለቅሶዋን ስታሰማ እንኳን ሙሉ ነበረች። የማይሰማው ለቅሶዋ እንኳን ሙሉ ነው። በእጇ አይኗን ሸፍና። በደንብ ያልተጠረገው ከንፈሯ … አገጯን ጨምሮ እንደቀለሙ ቀልቶ። ዓይኗን የማይታየው የሶፋ ጠርዝ ላይ ተክላ ትንሰቀሰቃለች። ሶፋው “ዝም በይ እንዳልደግመሽ!” የሚል ይመስላል። ሚሚ ትዕዛዝ በመቀበል አይነት አኳኋን የአባቷን ጫማ በፍጥነት አውልቅ አልጋ ስር መለሰች። ቀና ብላ ሶፋውን እያየች ለተጨማሪ ትዕዛዝ ተዘጋጀች።

 አሁን፤ ሚሚ በግራው አልጋ ጎን ወጥታ ዓይኗን ጨፈነች። አባቷን እየናፈቀች እንደነበር ሁሉ ነገሯ ይናገራል። ዓይኑ ከውጭ በግድግው ስንጥቅ እየተመለከተ ‹‹እራቷን ሰጥተዋት ይሆን?›› ብሎ አሰበ። ሚሚ ብዙም ሳትቆይ እንቅልፍ ወሰዳት። ስትተኛ እንኳን ሙሉ ነች።

ዓይኑን ከስንጥቁ ሲነጥል፤ እማይሰማ፣ በጨረፍታ የሚያይ ዓይን መሆኑ ቀርቶ ሰው ሆነ፤ አባት ሆነ፤ ባል ሆነ።

የቤቱን ጓሮ ዞሮ በመግቢያው በኩል አንኳኳ፤ ሚስቱ ከፈተችለት። ፀጉርዋ አሁን ተበጥሮ ተስተካክሏል። አስተያየቷ እንዳለፉት ሳምንታት የጥላቻ ነው። ሰላም አላላትም ወደ ውስጥ ሲገባ። የተኛችው ሚሚ ጎን አልጋው ላይ ተቀመጠ። እራቷን በልታለች ወይ? ብሎ ሊጠይቅ አሰበና ግማሽ መልስ እንደሚሰጠው ስለሚያውቅ ተወው።

ለነገሩ እሱም አልበላም። የሱ እንኳን የታወቀ ነው። በኋላ እጇን ሲያገላብጥ ወጥ ነክቶት ስላየ በልታለች ብሎ ደመደመ። እምትበላው በማንኪያ ቢሆንም እጇ ዝቅ ብሎ ማንኪያ ቂጥ ስለሚይዝ የበላችው ነገር ሁሉ እጇ ላይ ምልክቱ ይቀራል።

ሚሚን ወስዶ የራሷ ትንሽ አልጋ ውስጥ ከቷት ተመልሶ መጥቶ ሶፋ ላይ መጽሐፍ ይዞ ቁጭ አለ። ሚስቱ በአግቦ እያወራች ቆይታ መጽሐፍ ቅዱሷን ይዛ በአልጋው ቀኝ ገብታ ጸለየች። ተኛች።

ባልየው በንባቡ መሐል ትዝ ብሎት ወደ ግድግዳው ፊቱን መልሶ ያንን ትዕግስተኛ ሽንቁር ፈለገው። ሊያገኘው አልቻለም። ከሶፋው ላይ ተነስቶ ሄዶ በቅርበት መረመረ። በጭቃው ግድግዳ ላይ ብዙ ስንጥቆች ቢኖሩም አንዱም ወደ ውጭ ሊያሳየው አልቻለም።

‘እንደ አምላክ ነብሴን ከውጭ ሆኜ ሳይ ነበር እንዴ?’ የሚል ጥያቄ መሰል ሐሳብ እንደ ወፍ በቃናው ላይ ተወንጭፎ ሲያልፍ የተሰማው መስሎት ነበር፤ ግን እርግጠኛ መሆን አልቻለም። ተመልሶ ሄዶ መጽሐፉን ማንበብ ቀጠለ።

.

ሌሊሳ ግርማ

.

(በደራሲው መልካም ፈቃድ ለአንድምታ የቀረበ)

[ምንጭ] – “እስቲ ሙዚቃ”። 2009 ዓ.ም። ገጽ 36-39።

“ልብወለድ ታሪክ”

በአፈወርቅ ገብረየሱስ

(1900 ዓ.ም)

.

(ከክፍል አንድ የቀጠለ)

.

አንድ ቀን ግን ማታ ምድር ጦቢያ ቅጠሉን አብስላ ሰባብቃ፣ ከምንቸቱ ወደ ቆሬው ዘርግፋ፣ እንደልማዳቸው ሶስቱም ቀርበው ሲበላሉ የዝያን ለጋስ ነጋዴ ነገር እያደነቁ፣ ወዲአውም ‘እሄ ገንዘብ መቸ ተጠራቅሞልን መቸ ገንዘቡን ሰደን እስተመቸ ታባታችን ጋር ዓይን ላይን እንተያይ ይሆን ገና ነውና ነገሩ’ እያሉ እየናፈቁ በየጊዜው ምግባቸውን እያቋረጡ ሲነጋገሩ ከሄት መጣ ሳይባል የተገደበውን መዝጊያ ገፋ አድርጎ ገብቶ አንድ ሰው ተፊታቸው ቀጥ አለ።

ሶስቱም ደነገጡና ቀና አድርገው ቢያዩ ያው የሚመኙት ተሽጦ የነበረው ሰዋቸው ሆነ። ነገር ግን ህልም መሰላቸው እንጂ በውናቸው የሚያዩት አልመስላችሁ አላቸው። እሱም እንደገባ ምሽቱንም ልጆቹንም አንድነት ባየ ጊዜ በናፍቆትና በነዚያው ፍቅር ስስት ፈዘዘና እንባ እያነቀው መናገር ተሳነው። እነሱም መብረክረክ እንዲያው መፋዘዝ እንጂ ለጊዜው ለመነሣትም ለመነጋገርም አልሆነላቸው።

ቆይተው ቆይተው ግን ህልምነቱ ቀርቶ በውነት እሱ አባታቸው መሆኑን አወቁና ነብስ ገዝተው ምሽቱም ልዦቹም አንድነት ተነሥተው እየተላቀሱ ባንገቱ ላይ ይረባረቡበት ጀመረ። ተነዚአው ተሶስቱ ተወገቡም የተጠመጠመ ታንገቱም የተንጠለጠለ ጉልበቱንም የታቀፈ አለ። የዚአን ጊዜ ላያቸው ሰው እንኳን ለተወለዳቸው ላልተዘመዳቸው ለጠላታቸውም ቢሆን ያሳዝኑ ያስለቅሱ ነበር። አባትዮውም የዚህን ጊዜ ቃሉን እንባ እያቋረጠው አንዱን አንድ ጊዜ፣ አንዱን አንድ ጊዜ በየራሳቸው አቅፎ እየያዘ እንዴት ናችሁ እንደምን ናችሁ ይላቸው ጀመር።

ቀጥሎም ለሁሉም አንድነት አድርጎ እንባውን በመሀርሙ እየጠራረገ

“ያን ያህል ወርቅ ወዴት አገኛችሁና ሰዳችሁ ከባርነቴ ከተሸጥሁበት አስለቃቅችሁኝ። እኔ እንኳ ገንዘብ ማጠራቀም አላውቅ ነበር ወዴት አገኛችሁት” አላቸው።

እነሱ ግን ለገናው ገንዘቡን ቢሆንላቸው አጠራቅመው ሰደው ለማስለቀቅ እንጂ ከዚያ በፊት አለመስደዳቸውን አውቀው ነገሩ አረቀቀባቸውና የሚመልሱት ቃል አጡ። ብቻ እርስ በርሳቸው ይተያዩ ጀመር። በዚሁ መሀል አንድ ቃል የሚመልስለት ባጣ ጊዜ አባትዮው ወደ ዋህድ ዞረና፣

“አንተ ትሆን ልዤ ወዴት አገኘኸው” አለና ጠየቀው።

በዚህ ጊዜ ዋህድ ምን ይመልስ እሱ እንዳልሰደደ ያውቅ ነበር። በኋላ ግን ገና አባትዮው ዓይን ዓይኑን እየተመለከተ ምላሽ ሲጠብቅ ዋህድ የዚያ ለጋስ ሰው ነገር ውል አለውና፣

“አሁንስ ገንዘብ የሰደደውና አንተን ያስለቀቀህን ሰው አወቅሁት። አባየ እኔ አልምሰልህ”

አለና ታሪኩን የዚያን ለጋስ ነጋዴ ነገር ለሱም ገንዘብ መስጠቱን ኋላም ያባቱን ስም የገዛውን አረመኒም ስም ያለበትን ያገሩንም ስም መጠየቁን ሁሉንም ተረከለት።

አባትዮውም ነገሩን ሁሉ በሰማ ጊዜ እጅግ ደነቀውና ከላይም ክርስቶስን ከታችም ያን ለጋስ ያመሰግን ይመርቅ ጀመር። ከዚህ ቀጥሎም እሄው የጥንት ደጃዝማች ለዋህድ እንዲህ አለው።

“ልጀ ያ ለጋስ እኔን ሳያውቅ ሳይጠይቅ ሳይወለደኝ ሳይዘመደኝ ያን ያህል ገንዘቡን አጥፍቶ ለገዛኙ ጌታ ከፍሎ አስለቀቀ። ወዳገሬ ስመለስ እንዳልደክም ጮሌውን ፈረስ አድርጎ፣ እንዳልራብ ስንቁን ጨምሮ ሰዶ፣ እሄው ላገሬ ለወንዜ ለቤቴ ለምሽቴ ለልጆቸ አበቃኝ፣ ደስታየን ዓለሜን አሳየኝ። ስለዚህ እኔም አሁን ምንም ትልቅ ወረታ ባልመልስለት ባይሆን እንኳ ሂጀ ታለበት እግዚአብሔር ይስጥህ እንድለው ወዳለበት ምናልባች ወደ ንግዱ አልሄደ እንደሆነ ምነው ብትመራና ብትወስደኝ። አሁንም ቶሎ ውሰደኝ” አለና ነገረው።

ዋህድ ግን ተመልኩ በቀር የዚያን ሀብታም ነጋዴ እንኳን ስሙን አገሩንም ለይቶ አያውቅ አልጠየቀምም ነበርና ተጨነቀ።

“እንግዴህ ያን ደግ ሰው ያን መሳይ ለጋስ ሰው፣ ያባቴን ታዳጊ፣ የናቴን የቴን የኔን እንባ አድራቂ፣ ወዴቱን መልሸ ብሄድ አገኘዋለሁ። እሱን ለማግኘት ምን ባረግ በተሻለኝ” እያለ ተጨነቀና በመጨረሻ “እሱን ታላገኘሁና ያባቴን በደህና መድረስ፣ የኛን ደስታ የኛን ዓለም ታልነገርሁት እግሬ እስቲነቃ እስትሞትም ቢሆን ዓለሙን እየዞርሁ እፈልገዋለሁ እንጂ ተቤቴ አልቀመጥም”

ብሎ ሲያቆም ዋህድ ስንቁን ቋጥሮ ዘንጉን ይዞ በማግስቱ ከዘመዶቹ ተላቅሶ ተለያይቶ ፍለጋ ተነሣ።

ዋህድ ከቤቱ እንደተነሣ መንገዱን ያን ሀብታም ነጋዴ ታንድ ትልቅ ከተማ ዳር ሰፍሮ ነውና ያገኘው ወደዚያው ከተማ አቀና። ከዚያውም በደረሰ ጊዜ ተከተማው ሳይገባ በፊት ዓይኑን ያቀና የዚያ ነጋዴ መደበር ወደነበረበቱ መስክ ነው። የመደበሩን ስፍራ እያየ ያን ደግ አድራጊውን ሰው እያሰበ ልቡ ተዋለለበት። እንባውም ባይኑ ተንቸረፈፈበትና ተቆመበት ላይ ቁጭ አለ።

ከዚያው አለቃቀሰና ሲነሣ ያን አሮጌ መደበር አጕድኖ እያየ አንገቱን እስቲጣምነው እግሩንም እንቅፋት እያከሰለው ሁሉንም ቁም ነገር ሳይል ፊቱን ወደዚያው አሮጌ ሰፈር እንዳዞረ ተከተማው ገባ። ነገር ግን ከዚያው ከተማ ገብቶ ምን ያድርግ። የዚያን ሰው ስም አያውቅ እገሌ ብሎ አይጠይቅ። ቤቱን አያውቅ ወደ ቤቱ አይሄድ። ምን ያድርግ ድሮ ዋህድ አሳቡ ሁሉ ተልከሰከሰበት።

እንዲያው እንደ ሞኝ እንደ ንክ ታውራ መንገድ መካከል ቆመና የሚሄድበቱን ሳያውቅ ይዋልል ጀመር። የቤት ልጅ ነው መከራ ከጥቂት ጊዜ በቀር አይቶት አያውቅ። በዚህ ጊዜ ውሀ ጥም ታከለበት እራብም ይመተልገው ጀመረ። ቶሎ ቶሎም ያንቧቅስ፣ ዓይኑም እንባ ይቋጥር ጀመር። እሄ ሁሉ ሲሆን ዋህድ ባደረገው ነገር አይጠጠትበትም። ያን ደግ ሰው ለመፈለግ እድሜውንም ልክ ቢሆን እንዳይገበዝ አንድ ጊዜ በልቡ ቆርጦ ፈክሮ ተነሥቷል።

እራቡና ጥሙ ሲበረታበት ጊዜ ዋህድ ምንጭ ፈለገና ከዚያ ምንጭ አጠገብ በመቍነን ተስንቁ በላና ከምንጩ ተደፍቶ ጠጣና ተመስገን ጌታዬ ብሎ ወደ ፍለጋው ተነሣ። ከዚህ ወዲያ ያን ነጋዴ ለማግኘት ዋህድ በያደባባዩም፣ በየገበያውም፣ በየጐዳናውም፣ በየደጀ ሰላሙም፣ በየቤቱ በየበሩ፣ በየመጋቢያው፣ በየቤተክርስቲያኑም እየገባ እየዞረ ቢፈልግ አጣው የማይሆንለት ሆነ። ዋህድ ተስፋውን ቆረጠ።

ከዚያ ከተማ መፈለግ ተጀመረ አሥራምስት ቀኑ ሆነ። እሄን አሥራ አምስት ቀን ሙሉ ዋህድ ቀን ቀኑን ሲፈልግ እየዋለ ማታ ማታውን ጅብ እንዳይበላው ከየቤተ ክርስቲያኑ ዚነጋባ እየገባ ነበር የሚያድር። ያ ሀብታም ነጋዴ ከዚያ ከተማ አለመኖሩን እርግጡን ተረዳውና እንግዴህ ወዴት ሂጄ ልፈልገው ሲል አሳብ ገባው። አስቦ አስቦ የተሻለ ነገር ያገኘው በየነጋዴው መደበር በየነጋዴው ጉዞ እየሄደ እየዞረ መፈለግ ብቻ ሆነ። የዋህድ አሳብ በዚህ ቆመ።

እሄን በመከረ በማግስት ዋህድ ከዚያ ከተማ ወጣና በሄትም ሳይል አንዱን መንገድ ይዞ መደበር ፍለጋ ይጓዝ ጀመር። ይሄድ ይሄድና ከጉብታ ላይ ወጥቶ ባገሩ ዙሪያ ወይ መደበር ወይ የነጋዴ ጉዞ ለማየት ይመለከታል።

ሰውም ተመንገድ ሲገጥመው መደበርና ነጋዴ ብቻ ነው የሚጠይቅ። ነጋዴ በዚህ አለፈ ከዚህ ሰፈረ ያሉት እንደሆነ ወደዚያው ሲሮጥ እየሄደ ከነጋዴው መሀል ያን ደግ አድራጊውን ነጋዴ ይፈልጋል። መልኩን ካላየው በቀር ስሙን አያውቅምና የሚፈልገውን ሰው ተነጋዴዎቹ አንዱ ‘እገሌ ወዴት ነው ወዴት ደረሰ’ ብሎ መጠየቅ አይሆንለትም ነበር።

ከዚያ መደበር ሳያገኘው ጊዜ ወደ ሌላው መደበር ፍለጋ ሲሄድ ሲሄድ ተመሸበት ሲያድር ዋህድ ሆየ አንድ ቀን ሲጓዝ ውሎ መንደር ተሌለበት ከምድረ በዳ ደረሰ። ከዚያው ምድረበዳ መሀል በሩቁ ትልቅ የነጋዴ ሰፈር አየ። ነጋዴ መሆኑንም በመደበሩ ለየው። ዋህድ ያነን መደበር ባየ ጊዜ ነገሩ አደባበሩም መጠኑም ያን ሀብታም ነጋዴ ያየ ጊዜ ያየውን መደበር መሰለውና ለጊዜው ደስ አለው። ተዚያ ሰፈር ለመድረስ አሰበና ይባክን ይሮጥ ጀመረ። ወንዛወንዝ የበዛበት ሜዳ ነበርና ቢለው ቢለው እርቀቱ ያው ነው። መደበሩ በመጫኛ አስሮ ወደኋላ እንደጐተቱት ሁሉ ወደኋላ የሚርቅ እንጂ የሚቀርብ አልመስለው አለ። መንገዱ ቢሄደው ቢሄደው አልገፋህ አለው። ጊዜው ግን ተማሸ ፀሐይቱም ተቆለቆለች።

ዋህድ ግን ከመደበሩ ሳልደርስ አላድርም ብሎ ፈክሮ ተሎ ተሎ ይራመድ ይሮጥ ጀመር። ነገር ግን ሳይደርስ በፊት ምድር መሸበት። በመሀል ቤት ጀንበር ጠለቀችና ድንግዝግዝ አለ። ቀጥሎም ጨለመና ላይን ነሳ። በወፎች ጫጫታ ስፍራ የፌንጣው ድምጥና የጓጕንቸሩ በያረንቋው በየረግረጉ ያለው ጕርጥ ዋካታ ተተካበት። ይልቁንም በዚሁ መሀል ባንድ ወገን ተኵላው፣ ባንድ ወገን ቀበሮው ሲጯጩአህ ሳለ፣ ባንድ ወገን ጅቡ እሙኝ ይል፣ ነብሩ ያጓጉር፣ አንበሳው ይገስል ጀመር።

እሄ ሁሉ ሲሆን ዋህድ ብቻውን በጨለማው ከምድረበዳው መካከል ሁኖ በፍርሀት ይንቀጠቀጣል። ወደ ምሽቱ አቅራቢያ የወፎች ጫጫታ እንደ ባልንጀራ ሁኖት ነበር። ኋላ ግን ያራዊት ድምጥ በቀኝና በግራው ከበበው ተጨነቀ። ከዚያው እንዳያነጋ ቤት የለ ተምን ይጠጋና ይደር። ተሜዳው ላይ እንዳያድር አራዊት ሊናጠቁት ሆነ። ዋህድ በዚህ ጊዜ ምን ያድርግ። ከዚያው ተኝቶ አውሬ ሲበላውስ ቢሆንለት በቁሙ እየተከላከለ መጓዙን መረጠና ምንም ቢሆን ታየሁት መደበር ሳልደርስ አላድር ብሎ ሲሄድ ሲሄድ ጨለማው እያደር ባሰ። ጥቅጥቅ ያለ ጨለማ ሆነበትና መንገዱም ጠፋው ልቡም መባባት ጀመረ።

በቀኝም በግራም በፊትም በኋላማ ቢያይ ሁሉ ጅብ ሁሉም ነብር ሁሉም አንበሳ መሰለው። ታሁንን አሁን ጅቡ ሳላየው መጥቶ ጐኔን ይዘበትረኛል፣ ነብሩም ዘሎ ያንቀኛል፣ ወይ አንበሳው ይሰብረኛል። ወይኔ ሆየ ዛሬ ታንዱ ባመልጥ መቸም ታንዱ አላመልጥ እያሉ ነብሱ ብንን ብንን ማለት ብቻ ሆነ ሥራው። ምን ያድርግ ዋህድ ፍርዱ ነው። ደግሞም ገና ጮርቃ ልጅ ነው።

ዋህድ እሄ ሁሉ ሲሆን ያን መደበር ያየበትን አንጣር ይዞ ቀስ ቀስ እያለ መጓዙን አልተወም ነበር። አንድ ጊዜ ግን በጨለማው አሻግሮ አንድ ቍጥቋጦ መሳይ አየና አራት እግር ያለው የውነተኛው አንበሳ መሰለውና ነብስና ሥጋው ተለያየበት። ጕልበቱ እየተብረከረከ ትክ ብሎ ሲያየው ጊዜ ያው በፍርሀት የተፈጠረ አንበሳ የሚንቀሳቀስ ዘሎም ሊይዘው ልበልን ልተው የሚል መሰለው። በዚህን ጊዜ ዋህድ ብልሀት ያገኘ መስሎት ለዚያ አንበሳ ብዙ ሰው የመጣበት እንዲመስለው ብሎ ድምጡን ባሥር ባስራምስት አይነት እያደረገ።

አንድ ጊዜ ቃሉን ከፍ፣ አንድ ጊዜ ዝቅ፣ አንድ ጊዜ ቀጭን፣ አንድ ጊዜ ጐርናና እያደረገ እንዳንድ መንጋ ሰው እየጮኸ “ክበብ አያምልጥህ አይዞህ በዚያ እለፍ” እያለ ድምጡን አንዱን ባንዱ ላይ እያነባበረ ይጯጯህ ገባ። ዋህድ ግን ብቻውን አንድ ፍጥሩን ነበረ። ከጨለማው ጋር እየተደባለቀ ይሳከር ተነበረው ተገዛ ጥላው በቀር የዚያን ጊዜ ምንም ባልንጀራ አብሮት አልነበረ።

ያ በከንቱ የታማ ቍጥቋጦ ምንም ባንበሳ ስም ቢጠራ ነብስ የለውምና አልሸሽለት ሲል ጊዜ ዋህድ መንገድ ሰብሮ ይሄድ ጀመር። ዙሮ ባየው ጊዜ ግን ያው በገዛ ፍርሀቱ የፈጠረው የቍጥቋጦ አንበሳ የሚከተለው መሰለው። ዋህድ ሆየ ጕልበቱም በፍራት እየተብረከረከበት መሄድ ተሳነው። ከዛፍ ላይ ተሰቅሎም እንዳያመልጥ ከዚያ ምድረበዳ እንዳጋጣሚ ሁሉ እንኳን ትልቅ ዛፍ፣ የምጣድ መሰቅሰቂያ የሚሆን እንጨትም አልነበረ።

ተዚህማ ወዲያ ለዋህድ ጨነቀው። ፍርሀቱም እያደረ ነገሠበት። የሚያየውም ጥቁር ነገር ሁሉ አውሬ ብቻ መሰለው። ከፍና ዝቅ እያለ በዳባቱ እያየ መንገድ እየለወጠ ሲሄድ ሲሄድ በግራው በኩል አንድ ትንሽ ዋሻ መሳይ ላይኑ ደርሶ ገች አለበትና ዋህድ መብረክረኩ ባሰ። በድንጋጤ ቀጭን ላብ መጣና በገላውም በፊቱም ተሰረጨበት። ታንዱ አንበሳ ባመልጥ ታንደኛው ደግሜ ደረስሁ። አሁንስ ቁርጥ ነው አላመልጥም እያለ ዋህድ ይጨነቅ ጀመር።

ቁሞ እንደ ቄጠማ እያረገረገ ድምጡን እንደ ፊተኛው በያይነቱ ከፍና ዝቅ እያደረገ በውሀ ጥማት የከረረው ጕረሮው እስቲነቃና እስቲሰነጠቅ ድረስ “ክበብ አያምልጥህ” እያለ ይጮህ ጀመር። ነገር ግን ሲያየው ጊዜ ምንም አይሸሽለት። የናቀኝ ይመስለውና እንደገና አጥብቆ ተንጠራርቶ ሲጮህ ጊዜ ያው ነው።

ኋላ ግን ድምጡም ሰለለበት፣ ጕረሮውም ይብሰውን ተዘጋበት። ከዚያ ታሥር ታሥራምስት አይነቱ ድምጡ አንዱንም አይነት ለመጮህ ቸገረው። ያው የውሸት አንበሳም ንቆት ዝም ያለው መሰለው። ዋህድ ከዚህ በኋላ መጠርጠር ጀመረ። ድንገት ሌላ ነብስ የሌለው ጥቁር ነገር ይሆን ማለት ጀመረ። ቀጥሎ በውል ለማስተዋል በጕልበቱ ተንበረከከና ትክ ብሎ አሁንን አሁን ይንቀሳቀስ ይሆን እያለ ሲመለከት ጥቂት ጥቂት የሚንቀሳቀስ መሰለው።

በዚህን ጊዜ ውልውሉ ቀረና የውነት አውሬ መሰለው። ዓይኑን ሳያጥፍ ትኩር ብሎ እንደገና ባስተዋለ ጊዜ ይልቁንም ተመንቀሳቀሱ ወደሱ መራመድ የጀመረ መሰለው። ዓይኑን ሳያጥፍ ትኩር ብሎ እንደገና ባስተዋለ ጊዜ ይልቁንም ተመንቀሳቀሱ ወደሱ መራመድ የጀመረ መሰለው። ዓይኑ ትኩር ብሎ በማየት የተነሣ እንባ ሞላበት። ዋህድ ግን ጊዜ የጠፋሁ መስሎት እንባውን መጥመቅ ትቶ ባየ ጊዜ ይልቁንም ያ እንባው እያደናገረው የዚያ አውሬ አረማመዱ ወደሱ የተፋጠነ አስመሰለው።

በመጨረሻ ግን ዋህድ ዓይኑን ከዚያው አውሬ ላይ እንደተከለ ባባና ተተንበረከከበት ጠጠር አፍሶ ወደ ፊቱ ብትን አደረገ። ለመከራ አጋዥ አይታጣምና ዋህድ ላደረገው ሁሉ ነገር ምስክር ሁና ተሸሽጋ ስታይ የነበረች አንድ ድርጭት ተተሸሸግሁበት ተገለጥሁ ብላም እንደሆነ አይታወቅ እሳር ቅጠሉን በክንፉያ አስሸብራ ተነሥታ በረረች። ዋህድም ያው አውሬ ደርሶ አነቀኝ መስሎት ትንፋሹን አቋርጦ እንደሞተ ታለበት ተንዘራጋና መንቀሳቀሱም ቀረ።

ቆይቶ ቆይቶ ግን ነብሴ አለችን ሙቻለሁ ብሎ አሰበ። ቀጥሎም ታውሬው መነከስና አለመነከሱን ለማወቅና ለመረዳት በጆሮው ቢያንቋቋ ምንም አልሰማህ አለው። ዓይኑን ግን አውሬው ሲነክሰው ጨክኖ ማየቱን ቢፈራ ጨፍኖት ነበርና ሲፈር ሲቸር ገርበብ አርጎ ቢያይ ተፊቱ እንኳን አንበሳ ምንም ጥንቸል እንኳ አልነበረም።

ዋህድ ከዚህ ወዲያ ነብስ አጋባና ጫን ተንፍሶ ተነሣ። አሻግሮ ባየ ጊዜ ያ አውሬ ጥንት ተነበረበቱ አይንቀሳቀስ፣ ምን አይል፣ ዝም ብሎ አየው። ዋህድ ከዚህ ወዲህ ትልቅ አሳብ ገባውና፣

“ወይስ ምንም አውሬ አልመጣም ኑሮዋል ወይስ አውሬም አይደል ኑሮዋል። ለዚያውም ሲመጣ ባይኔ አይቸዋለሁ። ወይስ ነካክሶ ጥሎኝ ሄደ” እያለ ገላውን ቢዳስስ አልተነካም።

“ምን ይሆን በገዛ ፍራቴ ባብቸ ኑሮአል መውደቄ። እንኳም ሰው አላየኝ በገዛ ፍርሀቱ ወንድ ልጅ ሁኖ እንዴ ይወድቃል!”

እያለ እየተደመመ እንደገና ጉዞውን ያዘ።

.

አፈወርቅ ገብረየሱስ

1900 ዓ.ም

.

[ምንጭ] – “ልብወለድ ታሪክ”። ፲፱፻ ዓ.ም። ገጽ ፲-፲፱።

“ቆይታ ከሌሊሳ ግርማ ጋር”

(ቃለመጠይቅ)

.
[ከአንድምታጋርየተደረገውይይት]

.

[ሌሊሳ ግርማን አብዛኞቻችን “አዲስ አድማስ” ጋዜጣ ላይ ባቀረባቸው አጫጭር ልብወለዶቹ እናውቀዋለን። ከዛም ባሻገር በርካታ የልብወለድ እና ወግ አዘል መጣጥፍ ድርሰቶችን በመጽሐፍ መልክ አቅርቦልናል። ባለፈው ዓመት መገባደጃም “እስቲሙዚቃ!” የተሰኘ 38 አጫጭር ታሪኮችን የያዘ አዲስ የልብወለድ መጽሐፍ አሳትሟል። አንድምታ ሌሊሳን በቅርቡ በሥነጽሑፍ ዙርያ አነጋግራው ነበር።]

.

በልጅነትህምንአይነትመጻሕፍትንታነብ ነበር?

መጀመሪያ እናታችን ልጅ ሳለን ብዙ ተረት ታወራልን ነበር። … እስከ አራተኛ ክፍል ድረስ ከትምህርት ውጭ ምንም ንባብ ስለማድረጌ አሁን ትዝ አይለኝም። … ምናልባት ብዙ ስዕል ያለባቸው የተረት መፅሐፍት አገላብጬ ሊሆን ይችላል። … አራተኛ ክፍል በአማርኛ ትምህርት ክፍለ ጊዜ መፅሐፍት ከት/ቤቱ ላይብረሪ እየወሰድን ማንበብ እና ያነበብነውን ለአስተማሪው ማስረዳትን የሚጠይቅ መርሐ ግብር ተጀምሮ ነበር። ምናልባት ያኔ ነው የአማርኛ መፅሐፍትን ማንበቡ የጀመረው ወይንም የቀጠለው። .. የተማርኩት የግል ትምህርት ቤት ስለነበር በሳምንት አንድ ፔሬድ በላይብረሪ ውስጥ መፅሐፍ ወስደን ለአርባ አምስት ደቂቃ የመረጥነውን መፅሐፍ ስናገላብጥ ለመቆየት እንገደድ ነበር።

… አዎ እንገደድ ነበር ነው ያልኩት። ብዙ ስዕል ያለበትን መፅሐፍ ቀድሞ የያዘው ብዙም ሳይሰለቸው ፔሬዱን ያጠናቅቃል። “ጣፋጭ ታሪክ” የሚባል መፅሐፍ ትዝ ይለኛል። ታሪኩ የመፅሐፍ ቅዱስ ታሪክ ነው። መፅሐፉ ላይ ያሉ ስዕሎች በጣም ይመስጡኝ እንደነበር እንጂ መፅሐፉ ውስጥ ያለው ንባብ ላይ ብዙም አልተሳተፍኩም።

… እኔ ከንባብ ጋር በእውነት ትውውቅ የጀመርኩት በት/ቤት ሳይሆን በቤቴ ነው። መንስኤውም አባቴ ነበር። አባቴ መሀንዲስ ቢሆንም ከራሱ የሞያ ክልል ውጭ በብዙ ዘርፍ ላይ የእውነተኛ ንባብ ያደርግ የነበረ ሰው ነው። በፊት ብቻ ሳይሆን አሁንም በሀይል በማንበብ ላይ ይገኛል። (ስድስተኛ መፅሃፉን በቅርቡ አሳትሞአል)

… አባቴ መፅሐፍ ሲያነብ እና የአባቴን “ጥናት ቤት” (Library) የማይጨምር የልጅነት የመጀመሪያ ትዝታ የለኝም።

ስለዚህ፤  አባቴ አራተኛ ክፍል ማጠናቀቂያ ላይ ለእኔ ለወንድሞቼ እና እህቴ አንዳንድ መፅሐፍ መርጦ ሰጠን። ለእኔ የመረጠልኝ የአንቶኒ ሆፕን “The Prisoner of Zenda” ነበር፤ ትዝ ይለኛል። … የመረጠልንን መፅሐፍ ጮክ ብሎ እያነበበ ይተረጉምልናል። ለእያንዳንዳችን ከተመረጠው መፅሃፍ ላይ አንድ አንድ ምዕራፍ … በየእለቱ። አነባበቡ እና ቃላቱን የሚተረጉምበት መንገድ በፍፁም ከአእምሮ የሚጠፋ አይደለም። … እሱ ማታ ያነበበልንን ቀን ስንደግም እንውላለን። ወደፊት ገፍተን ለማንበብም እንሞክራለን። ያልገባንን እሱ አቃንቶ እንደገና ማታ ይቀጥላል። መፅሐፉ ተነቦ እስኪያልቅ ድረስ። መፅሀፉ በአባቴ እና በእኔ ትብብር ተነቦ ሲያልቅ ከወንድሞቼ እና እህቴ ጋር መፅሐፍ እንለዋወጣለን። … መፅሐፍቱ ለጀማሪ አንባቢዎች ተብለው አጥረው የተዘጋጁ (Abridged) ናቸው። ብዙዎቹ “Longman’s series” የሚያዘጋጃቸው ነበሩ።

ብቻ ከአራተኛ እስከ ስምንተኛ ክፍል እነዚህ አይነት መፅሐፍትን ሳላውቀው ብዙ አንብቢያለሁኝ። (The Coral Island, Round the World in Eighty Days, Treasure Island, The Lost World, Beau Geste, The Thirty Nine Steps…ወዘተ)

በተለይ “Montezuma’s Daughter” ራይደር ሀጋርድ በሚባል ደራሲ የተፃፈው … ትዝ ይለኛል። … የአባቴ … ሌላ ጊዜ ደግሞ የአጎቴ … የመተረክ እና የማስረዳት አቅም ባይታከልበት እነዚህን መፅሐፍት ወደ መውደድ አልደርስም ነበር።

ከፍ እያልኩ ስመጣ ሙሉ ፊክሽኖችን ማንበብ ጀምሬአለሁ። ወደ እነ አጋታ ክሪስቲ … እና ሸርለክ ሆምስ … ምናምን። … ሰው ትምህርቱን ነበር የሚያጠናው እኔ ፊክሽን ነበር የማነበው።… እነ ሉድለምን … እነ ሀሮልድ ሮቢንሰን። በኋላ ደግሞ “Western” (Cowboy) ድርሰቶችን ወደ መጨፍጨፍ ገባሁ። … ቤት ውስጥ Zane Grey የሚባል ደራሲ የተቆጣጠረው ሼልፍ ነበር (አሁንም አለ)።

… አሁን ይገርመኛል እንዴት እነዛን መደዳዎች ሁሉ በዛው ዘመን ጨርግጄ እንደጨረስኩኝ። አሁን በምንም አይነት ያንን ያህል ፊክሽን ደግሜ ለማንበብ አልችልም። … በዘመኑ የሚወጡ የአማርኛ መፅሃፍትን ከእንግሊዘኛው እኩል ነበር የማነበው። “ሳቤላ” እና “East Lynne” ጎን ለጎን ማንበቤ ትዝ ይለኛል። አማርኛው ከእንግሊዘኛው ተሽሎኛል። በሁለቱም ቋንቋ … መፅሐፉ እኔን አላስለቀሰኝም። … ምናልባት ማልቀሴ እንደማይቀር ቃል ስለተገባልኝ ሊሆን ይችላል። …

… ትርጉመ ቢስ ከሚመስል ድራማ እና አድቬንቸር እየወጣሁ ስመጣ A.J Cronin የሚባል የአየርላንድ ደራሲ ተቀበለኝ። …. መጀመሪያ “Hatters Castle” በሚል ጨለምተኛ ድርሰት ነው የተዋወቅሁት።

ስለመጀመሪያ የድርሰት ሙከራህ ምን ትዝ ይልሃል?

የድርሰት ሙከራዬ ከሀያ አመቴ በኋላ በግጥም ነው የጀመረው። በእንግሊዘኛ ግጥም። ከመጠን ያለፈ የቪክቶሪያዊ ገጣሚዎችን ስራ አመነዥግ ነበር። የነ ቴኒሰንን፣ የነ ኪፕሊንግን፣ የነ ብራውኒንግን … የነ ኬትዝን …

ስለዚህ የእነሱን የመሰለ ግጥም መፃፍ ጀመርኩኝ። ሀሳብ እና ስሜት ማብቀል ብቻ ሳይሆን ያንን የማንፀባርቅበት መንገድ ያገኘሁ መሰለኝ። ብዙ እስክፅፍ ለማንም አላሳይም ነበር። በኋላ ተመሳሳይ ፍላጎት ያላቸው ጓደኞች ሳገኝ መናበብ ጀመርን። የእነሱን ሙከራ ማንበብ የእኔንም ማስነበብ። አንዲት ግጥም የኢትዮጵያን ኤርላይንስ የአብራሪዎች ምርቃት በማስመልከት በተዘጋጀ መፅሔት ላይ ወጣችልኝ።  ከዛ የልብ ልብ ተሰማኝ። … ግጥሞቼን ይዤ የእንግሊዘኛ ጋዜጦች ላይ መሄድ ጀመርኩኝ። ”The Sun” የሚባል ጋዜጣ ብዙ ግጥም እንዳወጣልኝ ትዝ ይለኛል። … ከግጥሞቹ በኋላ የእንግሊዘኛ አጭር ልብ ወለዶችን መሞከር ያዝኩኝ። … የአጭር ልብ ወለዶቹ እስካሁን በህትመት ተፈትነው አያውቁም።

… ከዛ የመፃፍ ግፊቱ እና ፍላጎቱ እየጨመረ መጣ። በመምጣቱም የተነሳ ሌላ አይነት ተግባር ወይንም እንቅስቃሴ ሁሉ ትርጉም የሌለው ይመስለኝ ጀመር። የሙሉ ሰአት ፀሀፊ መሆን አለብኝ ብዬ ቆረጥኩኝ። … ተው ቢሉኝም ልተው አልቻልኩም። … አማርኛን ለመፃፍ የመጀመሪያ ሙከራ ያደረኩት ጋዜጣ ላይ ፅሁፍ በማውጣት ለመተዳደር ስወስን ነው። … መጀመሪያ የእንግሊዘኛ አጭር ልብ ወለዶችን ወደ አማርኛ በመመለስ ጅማቴን አጠነከርኩኝ። የቋንቋ አቅሜን ከፍ አደረግሁኝ።… ከዛ መጣጥፍ ወደ መፃፍ ገባሁኝ። ከመጣጥፉ በኋላ አጭር ልብ ወለድ መፃፍ ጀመርኩኝ። አማርኛ ላይ የምፅፈው ፅሁፍ ሲበዛ እንግሊዘኛ ላይ የጀመርኩት ፅሁፍ እያሽቆለቆለ ሄደ። … አለማቀፍ ፀሀፊ ለመሆን ያለኝ ህልም ሀገራዊ ፀሀፊ በመሆን ተቋጨ።

ወደአጭርልብወለድ ድርሰትየበለጠለማተኮርለምንወሰንክ?

… የአጭር ልብ ወለድን ቅርፅ እወደዋለሁኝ። ከድሮውም አጭር ድርሰቶች ተተርጉመውም ሆነ በወጥነት አግኝቼ ሳነብ በጣም ደስ ይሉኛል። … ያው ማንም ፀሀፊ እኮ ማድረግ የሚቀለውን እና የማይችለውን ያውቃል። የሚቀለውን ብቻ ሳይሆን ከእሱ ፍላጎት ጋር የሚሄደውን ሚዲየም ይመርጣል።

እኔ ደግሞ በአማርኛ ግጥም ከመፃፍ አጭር ልብ ወለዱ ይቀርበኛል፤ ግዛቴ ይመስለኛል። … ማለት የምፈልገው ሀሳብ ወይንም ስሜት በልብ ወለድ ቅርፅ ተቀምጦ ይታየኛል። … በብዛት የማይገኝ ብርቅም ይመስለኛል። እና መፃፍ ፈልጌ ብዕር ስሰነዝር በቀላሉ ምናባዊ እና አጭር ፅሁፍ ይሆንብኛል። መሆኑንም አልጠላውም። እኔ ባነብ የምወደውን አይነት ፅሁፍ ብፅፍ ደስ ይለኛል እንጂ አይከፋኝም። ምናልባት ወደፊት ከሰለቸኝ ላስወግደው እና ሌላ አይነት አማራጭ ለመፈለግ ልወጣ እችላለሁኝ።

የአዲሱመጽሐፍህየአጻጻፍሂደትምንይመስልነበር?

የአፃፃፌ ሂደቴ ጋዜጣ ፅሁፍ ሳዘጋጅ እንደማደርገው በቀን ቢያንስ አንድ ሺ ቃላት ቢበዛ ሁለት ሺ  ቃላት በመፃፍ ነው። በእኔ እጅ ፅሁፍ በልሙጥ ወረቀት ላይ የሚከናወን ነው።

የሁሉም ገፀ ባህሪዎች መነሻ ፤ ከአብዮቱ በኋላ የተወለዱ የእኔን ዘመን ተጋሪዎች እና የከተማን መቼት የሚመለከት ነው። እነዚህ ገፀ ባህሪዎች ምናልባት በእውቀቱ “የተካደ ትውልድ” የሚላቸው አይነት መሆናቸው ነው። የተለያየ ርእዮተ አለም እና የተለያ ሱስ የተቀባበላቸው ናቸው።

“ኤስ” የተሰኘው ገጸባህሪ የዚህ ትውልድ ተወካይ ነው። ሁሉንም ነገር ለመሞከር የሚደፍር እና  በሞከረው ነገር ላይ ሁሉ ብልጫ የሚያሳይ … ዘመኑ ከነፈገው በላይ የሚፈልግ የጂኒየስ አዝማሚያን ከልጅነቱ ጀምሮ የሚያሳይ ገፀ ባህርይ ነው። “እሸቱ” የተሰኘው ገጸባህሪ ደግሞ ደራሲ ነው። እሸቱ ኤስን ይፅፈዋል አንዳንድ ቦታ። ሌላ ቦታ ኤስ ስለ ራሱ በአንደኛ መደብ ተራኪ ይናገራል። እሸቱ ኤስን ሲፅፈው የራሱን እምነት እና ፍላጎት ያላክክበታል።

የኤስን ታሪኮች መፃፍ የጀመርኩት ሁለት ሺ ሰባት መጀመሪያ ላይ ነው። እያንዳንዱ ታሪክ በአንድ ቀን ይፃፋል። ከእያንዳንዱ የእለት ታሪክ ጋር አንድ vignette (ገላጭ ሀረግ) በታሪኩ አናት ላይ አስቀምጫለሁኝ። ቪኜቱ ከታሪኩ ጋር ግንኙነት የለውም። አንድ ሀሳብ ወይ ምስል ወይንም ሌላ ቅንጭብ የፈጠራ አጋጣሚን የሚያሳይ ነው። ቪኜቶቹ ከ ኤስ ታሪኮች ጋር ግንኙነት የላቸውም። ወደ ሁለት ወር አካባቢ ብዙ የኤስ ታሪኮችን ፃፍኩኝ። እያንዳንዱ እለታዊ ፅሁፍ አጭር ልብ ወለድ እንዲሆን አቅጄ ነው የፃፍኩት። ሁሉም ታሪኮች በራሳቸው የሚቆሙ እና ከሌላ መሰላቸው ጋር በመጠነኛ ምልክቶች የሚገናኙ እንዲሆኑ ነበር የወጠንኩት።

ሁለት ወር ከፃፍኩት በኋላ ብዙም አካሄዱ አላማረኝም። የኤስን ታሪክ ለመፍጠር የእኔን ግለታሪክ በጣም እየታከኩ እንደሆነ ሲገባኝ አቆምኩት። ብዙ ገፅ ከተፃፉት የተወሰኑትን ብቻ መርጬ ሌላውን አስቀመጥኩት። ይመስለኛል … ሀሳብ ነበር ያጠረኝ። ይሄንን ካራክተር (ኤስ) የሚሸከም ሀሳብ ስላላገኝሁ ተውኩት።

ግን ልቦለዶቹ መጀመሪያ እንዳሰብኩት ሳይሆን … ማለትም ኤስን የሚከተሉ ሳይሆን … በኤስ ዙሪያ የሚካሄዱ በመሆናቸው እንደ ነጠብጣብ የተፈነጣጠሩ ናቸው።  ነጠብጣቦቹን ገጣጥሞ የሚያይ ሰው፤ ስለ ኤስ እና እሸቱ ሳይሆን ስለ ዘመኑ መንፈስ አንዳች ምስል ሊያገኝ ይችላል።  የሚያገኘው ምስል ግን፤ እንደ አብስትራክት ስዕል መልሶ ፍንጥርጣሪ ነጠብጣብ ብቻ ሆኖ ሊቀር ይችላል። ይሄ ነው የመፅሀፉ ጥቅል ትልም።

አንዳንዶቹ የ“እስቲ ሙዚቃ“ መፅሐፍ መሰረታዊ መያያዣዎች ከመፅሐፉ ውጭ የሚገኙ ናቸው። … እንዲሁ ሌሎች  አያያዥ ታሪኮች ደግሞ በመፅሀፍም ላይ ያልሰፈሩ፤ በወረቀት ከፃፍኳቸው በኋላ ንቄ ያስቀመጥኳቸውም አሉ። ለምሳሌ “Ace” የሚል አንድ አጭር ልብወለድ  የሆነ ጋዜጣ ላይ ወጥቶ መፅሀፍ ላይ ግን ያላካተትኩት አለ።

ምስሎቹ እንደ ጂግ ሶ ፐዝል ግጥምጥም እንዲሉ የታቀዱ አይደሉም። በአንድ እርምጃ እና በሌላው መሀል ክፍተት እየተውን እንደምንራመደው ሁሉ የኤስ ታሪኮችም በቂ የእርምጃ ዱካ እየተዉ … ግን በእየዱካው መሀል ባለው ክፍተት ከአንድ መቼት እና ጭብጥ ወደ ቀጣዩ የሚሻገሩ ናቸው። የጥቅል ታሪኩን “Tip of the Iceberg” ብቻ እንዲያሳዩ እንዲሆኑ ሆን ተብለው የተቀረፁ ናቸው።

እያንዳንዱ ታሪክ ራሱን ችሎ የሚቆም … ግን  በቀጥታም ሆነ በተዘዋዋሪ የዘመን መንፈስን በማሳየት ለጥቅሉ መቼት እና ጭብጥ አስተዋፅኦ የሚያደርግ ነው።

“ኤስ” ስለተሰኘውገጸባህሪእስቲጥቂትብትለን …

“እስቲሙዚቃ” ላይ በጥቂቱ ማየት የሚቻለው ኤስ የስምንት አመት ልጅ እያለ የተከሰተውን አጋጣሚ ነው። አጋጣሚውን የሚተርከው እሸቱ ወይንም ሌላ ሦስተኛ ሰው ሊሆን ይችላል። ኤስ አዋሽ ሰፈርን በእናት እና አባቱ ጥል ለመልቀቁ የመነሻውን ምክንያት መጠነኛ ምስል የሚሰጥ ታሪክ ነው።

“የምርጥ ውሻ አጭር ታሪክ” የሚለው ደግሞ እሸቱ የኤስን ማንነት/እምነት ከአሳለፈው ታሪክ ጋር በግርድፉ የሚናገርበት ነው ማለት ይቻላል። ታሪኩ ላይ ኤስ ከልጅነት ጉጉቱ እስከ ተስፋ መቁረጫው ዘመን … ገጣሚ የመሆን ፍላጎቱን እስከሚያጣበት ከወፍ በረር የሚያስቃኝበት ነው።

ኤስ ከእናት እና አባቱ መለያየት በኋላ እናቱን ተከትሎ ለመኖር እንደሄደ “ማህሌት” በምትባል ልጅ ከትምህርት ገበታው ከተሰናበተ በኋላ ባለው አመት ቴክኒሻን ሆኖ ነበር።

“እየሱሳዊ ሽጉጥ” የተሰኘው ታሪክ ሞትን መናቅ የጀመረበትን አጋጣሚ ለማሳየት የሚጥር ነው። “ሰው ሲሸነፍ” በሚለው ታሪክ ኤስ ራሱን ለመግደል ሲሞክር ይታያል። ግን ሳያደርገው ይቀራል። ኢትዮ-ኤርትራ የጦርነት ግጭትን ተከትሎ ጦር ሜዳ እውነተኛውን ሞት ለመሻት ወይ ለማሽተት ይሄዳል።

ተመልሶ ሲመጣ ተለውጦ ነው። ከደራሲው እሸቱ ጋር የሚተዋወቁት ይሄኔ ነው። ትውውቃቸውን የሚያሳየው የታሪኩ ክፍል ግን “እስቲ ሙዚቃ እና ሌሎች” የሚለው መድብል ላይ ሳይሆን ያለው “አማሌሌ እና ሌሎች” የሚለው መፅሀፍ ላይ ነው።

ይህንልዩገጸባህሪበሌሎችድርሰቶችመልሰህታቀርበውይሆን?

“ኤስ“ ራሱን ችሎ እንዲከሰት አንድ ታላቅ እምነት ወይንም ሀሳብን ሰንቆ መምጣት መቻል ይኖርበታል። ይሄንን እምነት ወይንም ሀሳብ ደግሞ ደራሲው (እኔ) ከገፀባህሪው ቀድሜ ማግኘት ይኖርብኛል። ያገኘሁ ለት ኤስ የተባለውን ገፀባህርይ ይሄንን ተልዕኮ ሰጥቼ እመልሰዋለሁኝ።

አሁን በተደጋጋሚ “እስቲ ሙዚቃ”ን ባገላበጡ አንባቢዎች የሚሰነዘረው አስተያየት … ኤስ አፈንጋጭ ገፀባህርይ ነው። የብዙሀኑን አንባቢ ወይንም የማህበረሰብ ድምፅ የሚወክል እንዳልሆነ ነው የምሰማው። “Weird” ነው። ስለዚህ ሙሉ ወጥ መፅሀፍ ይሄንን አፈንጋጭ ገፀባህርይ ያለ ግብ ቀርፆ ማንከራተት … ለገፀባህርይውም ሆነ ለአንባቢ ትርፍ ያለው አይመስለኝም።

ወጥ የሆነ አላማ እና እምነት ሲገኝ ግን ገፀባህርይውን ወልውዬ እንደገና እንዲመለስ ለማድረግ እሞክራለሁ።

ለወደፊት ምንአይነትሥራዎችንለማቅረብአቅደሃል？

የሚቀጥሉት አመታት የምሞክረው ወጥ የልብወለድ ድርሰትን ለማሳካት ነው። የአጭር ልብወለድ ፀሀፊ በመሆኔ ወደ ረጅም ልብወለድ መሻገር … እንደ መመኘት ቀላል አይሆንም። ግን በቂ ሰላም እና የፈጠራ ፀጥታ ካገኘሁ ይሄንን ግብ ለማሳካት ነው ምኞቴ። ወግ፣ አጭር ልብወለድ እና መጣጥፍ መፃፌን ጎን ለጎን እቀጥላለሁ። የፃፍኩትን የሚቀበል ጋዜጣ ካገኘሁም አትሜ አስነብባለሁኝ።

ለሁሉም ግን የኑሮ እና የፖለቲካ ሰላም መኖሩ ለእኔ ለፀሀፊውም ሆነ ለአንባቢው ቁልፍ ጉዳይ ይመስለኛል።

.

ሌሊሳ ግርማ

(ቆይታ ከአንድምታ ጋር)

ጥቅምት 2010 ዓ.ም

.

“ልብወለድ ታሪክ”

በአፈወርቅ ገብረየሱስ

(1900 ዓ.ም)

.

“ደግ አድራጊ አበደረ ክፉ አድራጊ ተገደረ።

ለጋስ ቢለግስ አበደረ እንጂ አልሰጠም።”

.

ኦሪት ተሽራ ወንጌል መሰበክ በተጀመረ ዘመን እስላሙ ከፍ ብሎ ክርስቲያኑ ዝቅ ይል ነበር። ድሉ ግን አንድ ጊዜ ለክርስቲያኑ ሲሆን አንድ ጊዜም ለእስላሙ ሲሆን ይኖር ነበር። ነገር ግን ከነዚህም ወገን ከነዚያም ወገን ከቶ እርቅ የሚፈልግ አንድም ሰው አልነበረ። ብቻ በየጊዜውና በየወርሁ በያመቱ ሲዋጉ ሲፋተጉ ሲተራረዱ ሲተላለቁ ይኖሩ ነበር።

እንደዚሁ ሁሉ አንድ ጊዜ የእስላም ጦር እንደልማዱ መጣ በተባለ ጊዜ የክርስቲያኑ ንጉሥ ተፋጥኖ ጦሩን ባዋጅ አስከትቶ ባራት ደጃዝማቾች እግር አሳዝዞ ሂድ ተዋጋ ብሎ ሰደደ። ከነዚያ ከሄዱት ካራቱ ደጃዝማቾች ሶስቱ ከውጊያው ላይ ሞቱ። አንደኛው ግን ተያዘ። ሰዉም ሁሉ ከዚያው ላይ እንደጉድ እየተሳመጠ እየተናነቀ እየተራኰተ ሞተ አለቀ። የቀረውም ጥቂት ሰው ተማረከ። አንድ ለዘር ወዳገሩ ሸሽቶ ያመለጠ ሰው ግን አልተገኘም። የእስላሙ ጦር ግን ከድሉ በኋላ እንደፈከረው ገብቶ ከብቱንና ምርኮውን ይዞ ወዳገሩ ተመለሰ።

ይሄ ወሬ በያገሩ ተዘራና ሁሉም በየዘመዱ መሞት መማረክ ይላቀስ ፊቱን ይነጭ ጠጕሩን ይቈረጥ ጀመር። የክርስቲያኑ ንጉሥም የጦሩን ማለቅ የሶስቱንም ደጃዝማቾች መሞት፣ ያንደኛውንም ደጃዝማች መታሰር፣ ያገሩንም መዘረፍና መጥፋት በሰማ ጊዜ ወዲያው በሀዘንና በድንጋጤ ታሞ ከጥቂት ቀን ወዲያ አለቀኑ ተቀሰፈ ሞተ። የክርስቲያንም አገር ባንድ ጊዜ ንጉሥ አጣ፣ ገዢ ጠፋበት። አገሩም ምድረ በዳ ሆነ።

ያ ተማርኮ የቀረው ደጃዝማችም የእስላሙ ጦር አገሩን እንደ ተመለሰ በማረከው ሰው እጅ ተሸጠ። ማራኪው ሰው ግን ሲማርከውም ሲሸጠውም ትልቅ ሰው መሆኑን ሳያውቅ እንዲያው እንደማንም ሰው ነው የሸጠው። ያነኑ መከረኛ ደጃዝማች የገዛ እስላም ግን ቁመቱን ዛላውን አምሮ ባየ ጊዜ ‘ማለፊያ ብርቱ ባሪያ አገኘሁ’ ሲል ደስ አለውና ብርቱ ብርቱ ስራ እያዘዘ፣ እንደለጓሚ ሣር ያሳጭደው፣ እንደቋሚ እንጨት ያስፈልጠው፣ እንደጐረደማን ድንኳን ያስጭነው፣ ተራዳ ያስሸክመው ጀመር።

እሱ ግን ያልለመደው ነገር ነውና ከዚህ ሁሉ ሥራ አንድ የሚሆንለት ነገር አጣ። ሣር ልጭድ ቢል የለሰለሰው የጨዋ እጁ እንደሽንኵርት ተላጠ። ብርጭቆ ብርሌ በሚጨብጥበት በነበረው ጣቱ ምሳር ቢጨብጥበት ጉብር አወጣ። ያም ሆነ ያም ሆነ ያው የጥንት ደጃዝማች የዛሬው ባሪያ አዲሱ ጌታው እንዳይቈጣው ምናልባችም ባልተወለደ አንጀቱ እንዳይገርፈው እየተጋጠጠ ሥራውን አልሁህ አልሁህ ይል ጀመር። ነገር ግን ያኰረሰው እጁ ጭራሹን ተሞሸለቀ። ተራዳ የሚሸከምበት ጫንቃውም አጕርቦ የነበረው ሁሉ ተገሸለጠና የማይሆንለት ሆነ። ጌታው ግን ለሥራ ተለገመ መስሎት ይቈጣውና ለመግረፍ ያንገራግረው ጀመረ። ይሄው አዲስ ገብ ባርያ ግን “እንግዴህ የምታረገውን አድርገኝ እንጂ ተችሎኝ የምሰራልህ ነገር አላገኝም” አለና ጫንቃውንም እጁንም አሳየው።

ያም ጌታው ባየው ጊዜ እውነትም መስራት እንዳይሆንለት አየና የጨዋ ልጅ ነው ይሆን ብሎ ጠረጠረ። በዚህ የተነሳ የማረከውን ሰው “የሸጥህልኝን ባሪያ ስትማርከው ምን ለብሶ አገኘኸው” ብሎ ጠየቀ። ያም ሰው “ብዙ ጌጥ ነበረው ገፍፌ ብሸጠው ብዙ ወርቅ አመጣልኝ” አለና ነገረው።

እሄን አዲስ ወሬ በሰማ ጊዜ ያ የገዛው ጌታው ደስ አለውና የዚያን ደጃዝማች ነገር ትልቅ ሰው መሆኑን አወቀና መቸም ስራው ታልጠቀመኝ ብሎ ገንዘብ ያተርፍበት ዘንድ ፈለገ። ከዚህ በኋላ ጠራና እንዲህ አለው።

“አንተ ባሪያ … እኔ ተማረከህ ሰው ብዙ ወርቅ አፍስሸ ገዛሁህ። አሁን የፈቀደኝን ብሰራህ ይቻለኛል ነገር ግን ታሳዝነኛለህ። አሁንም ከዘመዶችህ ላክና እልፍ ወቄት ወርቅ አስመጥተህ ስጠኝና አገርህን እንድትሄድ እለቅሃለሁ።”

ያ ደጃዝማች ግን እንኳን አገሩ ጠፍቶ፣ ንጉሡ ሙቶ፣ ከብቱ ተዘርፎ፣ በሬው ላሙ ተነድቶ፣ እሄም ባይሆን ታገሩ በጌትነቱ ሳለ ለጀግና መስጠት፣ ለደሀ መርጠብ፣ ለተራበ ማብላት፣ ለታረዘ ማልበስ እንጂ ገንዘቡን ወደኋላ ማረግ ለነገ ማለት አያውቅም ነበረና “

“የምከፍለውም የለኝ ደሀ ነኝ እንደ ወደድህ አድርገኝ” ብሎ መለሰለት።

የዚሁ ደጃዝማች ሎሌዎች ሁሉ አብረውት ሲዋጉ ከዚያው ተፊቱ አልቀዋል። ንጉሡም ሙቷል። አንድ ደጋፊ አንድ ተስፋ ታገሩ አልነበረውም። ብቻ ተቤቱ ምሽቱና መንታ የተወለዱ ሁለት ልጆች አንድ ወንድ አንድ ሴት ልጆች ነበሩት።

እነዚሁ ልዦች የዚያን ጊዜ አሥራ ስድስት ዓመት ሁኖአቸው ነበር። ወንዱ ዋህድ፣ ሴቲቱ ጦቢያ ይባሉ ነበር። ሁለቱም ልጆቹ እጅግ ያማሩ እጅግ የተዋቡ ነበሩ። መንታ ስለሆኑ ሁለቱም መልካቸው አንድ አካል አንድ አምሳል ሁኖ ላይን ያሳስቱ ነበረ። ታለባበሳቸው በቀር ወንዱም ገና ጢም አላቀነቀነም ነበርና ሌላ ምንም የሚለያዩበት ነገር አልነበረም።

ለነዚሁ ልጆቹና ለምሽቱ ፊት እሱን ሞተ ብለው አርድተዋቸው ነበር። ኋላ ግን ታንዱ ወዳንዱ ሲል እሄው አባታቸው ተማርኮ ተሽጦ ኑሮ ያው የገዛው ጌታው ‘እልፍ ወቄት ወርቅ አምጣና ልልቀቅህ አለው’ ሲባል ወሬው ደረሰላቸው። ምንም ባለመሞቱ ደስ ቢላቸው ወዲህም እንደባሪያ በመሸጡ ወዲህም ሰጥተው የሚያስለቅቁበት ገንዘብ በማጣታቸው እንደገና ይላቀሱ ጀመር።

ንጉሡ ሙቶ አገር ጠፍቶ እነሱ ለራሳቸው ደህይተው ወዴት ገንዘብ ይገኝ? ምን ሰጥተው ያድኑት? እንዲያው መላቀስ እንዲያው መጨነቅ ብቻ ሆነባቸው። ልጅየው ዋህድ “ልሂድና ባባቴ ፈንታ እኔው ባሪያ ልሁንና አባቴ አገሩን እንዲመለስ ላድርግ” ቢል እናቲቱ “ያው እስላም ሁለቱንም ይዞ ያስቀርብኛል” ብላ ፈርታ አለቀው አለች።

በመጨረሻው ግን እናቲቱና እነዚያ መንቶች ዋህድና ጦቢያ እንዲህ ብለው ተማከሩ። እናቲቱ ቶሎ ቶሎ የሙያ እየፈተለች ገንዘብ ልታጠራቅም። ወንዱ ልጇ ዋህድ የጌታ አድሮ ደመወዙን እያመጣ ሊያጠራቅም። ሴቲቱ ጦቢያ ግን እንጨት ለቅማ ውሀ ቀድታ የሚበሉትን እያሰናዳች ልታቀርብ። ቤተሰቡን ሎሌውን ገረዱን የሚሰጡት ገንዘብ የለምና ሊያሰናብቱ አሰቡና ተማከሩ።

እውነት ነው የሞያ ተፈትሎ የሎሌነት ደመወዝ ተቀብሎ እልፍ ወቄት ወርቅ ለማጠራቀም ተረት ነው። ነገር ግን ምን ያድርጉ የቀራቸው ነገር እሄ ብቻ ነው ሌላ የሚቻላቸው ነገር አልነበረም።

ከዚህ ወዲያ እናቲቱ ቶሎ ቶሎ ትፈትል ጀመር። ዋህድም እየዞረ የሚያድርለት ጌታ ይፈልግ ጀመረ። ጦቢያም እያንጐራጐረች እንጨቷን ትለቅም፣ ውሀዋን ትቀዳ፣ ቅጠላ ቅጠሉን ትለቅም ጀመር። ምግባቸውም ቅጠል ብቻ ሆነ። የምግባቸው ነገር በጦቢያ በኵል ተከተተ። እሷ አሉማውን፣ እህል ገቡን፣ ማገጡን፣ አሞጩም ሳይቀር እንዲህ እንዲህ ያለውን ስራስሩን ቅጠላቅጠሉን እያጠራቀመች እያበሳሰለች አቅርባ አንድነት ተጠራቅመው አባታቸውን እናቲቱም ባሏን እያሰቡ እየተከዙ መበላላት ሆነ። በማግስቱ ሁሉም እየስራቸው ይሰማራሉ። ወንዱ ልጅ ዋህድ ገና የሚያድርለት ጌታ አላገኘም ነበርና ሲፈልግ ሲፈልግ ወሬ ሲጠይቅ ሲያስጠይቅ ታንድ ትልቅ ከተማ ደረሰ።

ተዚያ ከተማ ዳር ተመስክ ላይ መደበሩን መትቶ፣ ወገኑን አሰማርቶ የሰፈረ ነጋዴ አየና ከዚያው ለመሄድ ፊቱን ወደ መደበሩ አቀና። ተመደበሩ ሳይደርስ በፊት ወገን ጠባቂውን አየና አስቀድሞ ወሬውን ከሱ ለማግኘት ቀረበ። ቀጥሎም “ያ መደበር የምን ነጋዴ ነው ወዴትስ ሂያጅ ነው” አለና ጠየቀ። እረኛውም “ሰፈሩም ያንድ የትልቅ ነጋዴ ነው። እሄው ነጋዴ የሚነግድበትም በወርቅ በዝባድ በዝሆን ጥርስ በቡን ነው። አሁን የሚሄድበትም ወደ ምስር ነው” አለና አወራለት።

ዋህድም እግዚአብሔር ይስጥህ አለውና ሲያቆም “ጫኝ ሎሌ ቢያገኝ ባስገባ ይሆን?” አለና ጠየቀው። ከብት ጠባቂውም ተሎ ብሎ “እንዴታ ታልህስ ተጐረደማኖቹ መሀል ንዳድ በሽታ ገብቶ ታመውበት የሚነሣበቱ ጊዜ ዘግይቶበት ተጨንቋል። እንዳይነሣ ጫኝ አጣ አሁን ቢቸግረው እጥፍ ደመወዝ እሰጣለሁና ጐረደማን ፈልጉልኝ እያለ ይፈልጋል ያስፈልጋል። ከብቱም እንደምታየው እልቅ የለውም” አለና ነገረው።

በዚህ ጊዜ ዋህድ ደስ አለውና ቸኵሎ ደህና ዋል እንኳ አላለውም ወደ መደበሩ ይሮጥ ጀመረ። ከሰፈሩ እንደደረሰ የዋናውን ድንኳን በትልቅነቱ አወቀና ቀርቦ አጋፋሪውን “ጫኝ እሆን ብየ መጥቻለሁና ለጌታው ንገርልኝ” አለው። አጋፋሪው ግን ያለባበሱንም ያለሳለሱንም ያነጋገሩንም ያኳኋኑንም ነገር አየና ነገሩ የማይመስለው ሆነ።

ነገር ግን ለሁሉም ነገር አጋፋሪ ነውና አልነግርም ይል ዘንድ አይቻለውምና የጌታውንም ጫኝ ማጣት ያውቅ ስለነበረ በግዱ ገብቶ ለጌታው “ጫኝ እሆናለሁ የሚል አንድ ደህና ጐበዝ መጥቷል” ብሎ ነገረው። ባለቤቱም ‘ደህና ጐበዘ መጥቷል’ን በሰማ ጊዜ አጋፋሪውን ተቈጣና “ደህና ጐበዝ መጥቷል የምትለኝ የታመመ ጐበዝ ስፈልግ ሰምተኸኝ ኑሮአል። የታመመማ ተቤቴስ ተርፎኝ የለም እንደምታየው” አለና አፈፍ ብሎ ቸኵሎ ታጋፋሪው ቀድሞ ግፋን ወደዚያ ጐበዝ ሄደ። አጋፋሪው ግን “ኧረ ደህና ጐበዝ ማለቴ ለጭነት የተገባ ሰውም አይመስል ማለቴ ነበር” ብሎ ሊናገር ሲል ባለቤቱ ጊዜ ሳይሰጠው ተነሣ።

እሱም አጋፋሪው ‘ኧረን … ባፉ እንዳንጠለጠለ በኋላ በኋላው ተከተለ። ባለቤቱ ግን ተድንኳኑ ደጃፍ እንደደረሰ ወዲያና ወዲህ ቢያይ ተዚያ ማለፊያ ገና ወጣት ልጅ ተዋህድ በቀር ሌላ ለጐረደማንነት የተገባ ሰው ከደጁ አጣ። ቀጥሎ ወደ በረኛው ዙሮ “ለጫኝነት የመጣው ሰው ወዴት ነው” አለና ጠየቀ።

ገና በረኛው ሳይመልስ ዋህድ እጅ ነሳና “ጌታው እኔው ነኝ። ይወዱ እንደሆን እርስዎን ለመከተል ለርስዎ ጐረደማን ልሆን መጥቻለሁና ይፍቀዱልኝ” አለ። ባለቤቱ ግን ዋህድን ተግር እስከ ጥፍሩ ከራሱ እስተጠጉሩ አመሳቅሎ አየውና ደንቆት “እንዴታ ጐረደማን እንዲህ ኑሮ! ጫኝ እንዲህ ነው እንጂ! ምንኛውን!” እያለ ለብቻው ይጕተመተም ገባ።

ዋህድም ነገሩን እንደናቀበት እንዳልተቀበለው ባየ ጊዜ እንዲህ አለው፣ “ጌታው ተወፍራም አባያ የቀና ኮሳሳ በሬ አብልጦ ያርሳልና ለጋነቴን አይተው አይናቁኝ ጭነት አይቸግረኝም።”

ያው ሀብታም ነጋዴ ግን እንዲህ ያለ ቃል ከዚህ ሕፃን ከዋህድ ሲወጣ በሰማ ጊዜ ወዲያው ወቃቢው ወደደውና እንዲህ አለው። “ምነው እንዳንት ያለ የደህና ሰው ልጅ ተማዕርጉ ወጥቶ ጫኝነት ይመኛል? ንግግርህ ያማረ አለባበስህ የተዋበ ስራህ የጌታ ወቃቢህም ሁለንተናህም የጌታ እንዴት የገንዘብ ስስት አድሮብህ እንዳንት ያለ ሰው ጫኝ ለመሆን ይመኛል?” አለና ተናገረው።

ዋህድ ግን ዝም ብሎ ሰምቶ ሲጨርስ “ጌታየ ኧረ የገንዘብ ስስት አድሮብኝ አይደለ። የኔን መከራ የኔን አይቶ ማጣት ቢሰሙ ባልፈረዱብኝም ነበር” አለ። ባለቤቱም አንስቶ “እስቲ ዋይህን ንገረኝ ሰው የላዩን አይቶ ይፈርዳል እንጂ የውስጡን ያውቅ ዘንድ አይቻለውም። ስለዚህ እኔም ሳላውቅ አጥፍቸ ይሆናልና ንገረኝ” አለው።

ቀጥሎም ያው ሀብታም “እስኪ ለሁሉም ነገር በቅሎየን ጫንልኝና ወደ ውጭ እንሂድ” አለው። ዋህድም ባንድ አፍታ በቅሎውን ጫነለትና ሁለቱም አብረው ወጡ። ከድንኳኑ ጥቂት እንደራቁ ባለቤቱ “በል እስቲ የመከፋትህን ነገር አጫውተኝ” አለው። ዋህድም ግራ ክንዱን ባለቤቱ ከተቀመጠባት በቅሎ ከደሀራዩ ላይ ጣል አርጎ በግሩ እየተከተለ ጌትዮው እያሰገረ እንዲህ ብሎ የሀዘኑን ታሪክ ጀመረለት።

“ጌታው የደህና ሰው ዘር ያሉኝም እውነትዎ ነው። የደጃዝማች ልጅ ነኝ በመዓርግ በጌትነት እኖር ነበር። ነገር ግን እርስዎም እንደሚያውቁት የእስላም ጦር መጣ በተባለ ጊዜ ንጉሣችን ባዋጅ አስከትቶ ባራት ደጃዝማቾች እግር አሳዝዞ ተዋጋ ብሎ ጦሩን ሰደደ። ከነዚያ አራት ደጃዝማቾች አንዱ የኔ አባት ነበረ።

እስላሞቹና ክርስቲያኖቹ በተዋጉም ጊዜ እግዚአብሔር ሳይል ጊዜ ድሉ የእስላም ሆነ። ሰውም የሞተው ሞተ የተማረከውም ተማርኮ ተሸጠ። ካራቱ ደጃዝማቾችም ሶስቱ ከጦርነቱ ሞቱ። የኔ አባት ግን ተማርኮ እንደባሪያ ተሸጠ። አሁን ግን ያ የገዛው እስላም ገና ጌታ ሳይሆን አይቀርም ብሎ ቀለሙን አይቶ ጠርጥሮ ‘እልፍ ወቄት ወርቅ አምጣና ልልቀቅህ አለው’ ሲሉ ወሬ ደረሰልነ።

እሄን ወሬ በሰማነ ጊዜ በናቴም በቴም በኔም እጅግ የመረረ ሀዘን ገባብነ። አምጣ ያለውን ገንዘብ ሰደን እንዳናስለቅቀው እሄን ያህል ወርቅ ከጃችን የለ። ደግሞም አባቴ ጥንቱም ቢሆን መስጠት መለገስ ያውቅ ነበር እንጂ ገንዘብ መቈጠብ አያውቅም ነበርና ገንዘብ ወዴት እናገኝ አሁን? ንጉሡ ሰጥቶ እንዳያስፈታው እንደሚያውቁት በሀዘን ሞተ። አገር ጠፍቶ ሰዉ አልቆ ከብቱ ተነድቶ ክምሩ ተቃጥሎ ገንዘብ ወዴት ይገኝ?

አሁን ቅጡ ቢጠፋነ እቴ ቅጠል እያበሰለች እንበላለን። እናቴ የሙያ እየፈተለች እኔ ሎሌነት ገብቼ ገንዘብ አጠራቅመን ተቀን ብዛት አባቴን ለማስለቀቅ ተስፋ አድርገን እሄው እንደሚያዩኝ ለጌታ አዳር መጣሁ። እኔንስ ደስ የሚለኝ የነበር እኔው ሄጄ ባባቴ ስፍራ ተተክቼ እኔው ባሪያ ሁኜ አባቴ ወዳገሩ እንዲመለስ ማድረግ ነበር። አባቴ እጅግ አሳምሮ ከብክቦ ተጨንቆ አሳደገኝ። እኔም በዚህ ጊዜ ስለሱ እኔው ባርያ ሁኜ ወረታውን ብከፍል ደስታየ ነበር። ነገር ግን እናቴ ‘ባባትህ መከራ ሳለቅስ አንተ ደግሞ ሂደህ ታባትህ ጋራ ባርያ ሁነህ ትቀርና በመከራ ላይ መከራ ይጨመርብኝ’ ብላ እንዳልሄድ ከለከለችኝ በቄስ አስገዘተችኝ። አሁንም እሄውልዎ ጌታየ ከዚህ ያደረሰኝ የሰው ሎሌነት ያስመኘኝ እሄ ነው ነገሩ አይፍረዱብኝ” አለና ነገሩን ጨረሰ።

ያው ሀብታም ነጋዴም እያዘነ የዋህድን ታሪክ አስተውሎ አዳመጠና ሲጨርስ “እኔ ጉዳይ አለብኝና ወደ ድንኳኔ እመለሳለሁ አንተም ወደ ቤትህ ተመለስ። እግዚአብሔር ይሁንህ” አለና ነጋዴ መቸም ለምናልባች ከጁ ገንዘብ አይለይምና ይዞት የነበረውን ገንዘብ እስተቀረጢቱ ተጁ ላይ ጣለለት። ሳይለያዩ በፊት ግን ያው ሀብታም ለዋህድ “ያባትህ ስም ማነው? የገዛውስ አረመኒ ማን ይባላል? ያለበት አገርስ ወዴት ነው?” አለና ጠየቀ።

ዋህድም ያን ቀረጢት ወርቅ እንደሞላበት በጁ እንደያዘ ደስ ብሎት ከንፈሩም እየተንቀጠቀጠ አንደበቱም እየተርበደበደ ያባቱንም ስም የገዛውን አረመኒ ስሙን እስተቦታው እስከምልክቱ ነገረውና ሁለቱም ተለያዩና እየስፍራቸው ሄዱ። ዋህድ ግን ያላሰበውን ሲሳይ በድንገት ሲያገኝ ጊዜ እጅግ ደስ አለውና እንኳን የዚያን ለጋስ ስሙንና አገሩን ለመጠየቅ እግዚአብሔር ይስጥህ ሊለው አላደረሰውም እንዲያው ወደ ቤቱ ከነፈ።

ነገር ግን ከዚያ ለጋስ ሰው ፊት የተቀበለውን ለማየትና ለመቍጠር አፍሮ አላየውም ነበርና ወዲያው እንደተለያዩ አንድ የሚሸሸግበት ቍጥቋጦ መሳይ ባየ ጊዜ ዋህድ የቀረጢቱን ወርቆ ቶሎ ከሸማው ላይ ዘረገፈና ሲቈጥር ጊዜ ፵ ወቄት ወርቅ አገኘበት። በዚህ ጊዜ ይልቁንም በደስታው ላይ ደስታ ተጨመረለትና እየፈነደቀ ሲሮጥ ሲሮጥ ከቤቱ ገባና ለናቱና ለቱ ወስዶ ያን ወርቅ ሆጭ አደረገላቸው ነገሩንም ሁሉ ነገራቸው።

እናቱም እቱም ነገሩን ሰምተው የነጋዴውንም ደግነት የተሸጠውን ሰዋቸው የመለቀቁን ነገር ባሰቡ ጊዜ በደስታም ይሁን በሀዘን በንባ ይታነቁ ጀመር። ያው ሀብታም ነጋዴ ጥንቱንም ዋህድን በቅሎየን ጫንልኝ ተከተለኝ ማለቱ ድንገት የሚረጥቡት ሰው እንደሆነ ለሱም ለመርጠብ ምክንያት እንዲሆነው ለተቀባዩም ሳያገለግል አለስበብ መቀበሉ ውርደት እንዳይሆንበት ብሎ ነበር።

ሁሉም ሆኖ ግን ይኸው የተገኘው ገንዘብ አባታቸውን ለመለቀቂያ አምጣ ታለው ወርቅ አይደርስምና በጐደለው ለመሙላት እናቲቱም ጦቢያም ዋህድም እንደፊተኛቸው ሁሉም እያሳባቸው ገቡ። ሁሉም እየተግባራቸው ይውሉና ማታ ማታ ያን ቅጠላ ቅጠላቸውን ለመብላት ይጠራቀማሉ።

(በክፍልሁለትይቀጥላል)

.

አፈወርቅ ገብረየሱስ

1900 ዓ.ም

.

[ምንጭ] – “ልብወለድ ታሪክ”። ፲፱፻ ዓ.ም። ገጽ ፩-፲።

“እስቲ ሙዚቃ!”

በሌሊሳ ግርማ

.

[በደራሲውመልካምፈቃድለአንድምታየቀረበ]

.

.

የፍቅርን ዋና ትርጉም ለመረዳት ይመስለኛል፣ አንዳንድ ጊዜ የምጽፈው፡፡ ፍቅርን ለመረዳት ብጽፍም ተረድቼው አላውቅም፡፡ የማውቀው ነገር ግን አለ፡፡ ፍቅርን ባላውቅም የማውቀው ነገር አለ፡፡ ይኼውም የፍቅር ተቃራኒ ፍርሐት መሆኑን ነው፡፡ የጨዋታው ህግ ይሄ ብቻ ነው፡፡

ባለፈው ወር አንድ ፒያኖ የሚጫወት ሰውዬ ትርኢት ባሳየበት ምሽት ላይ ተገኝቼ ነበር፡፡ ሰውዬው መጫወት ሲጀምር ገና ነው ፍርሃት እንደሌለበት የገባኝ፡፡ ሰውዬው ሳይሆን ፒያኖውን የሚጫወተው ፒያኖው ነው ለሰውየው እየተጫወተለት ያለው፡፡

ሰውዬው ፒያኖውን ከሚወደው በላይ ፒያኖው ሰውየውን ያፈቅረዋል፡፡ ፒያኖው ሰውየውን ያፈቀረበት ምክንያትም ግልፅ ነው፡፡ ሰውየው አንዳችም ፍርሃት የለበትም፡፡ እርግጠኛ ነው፡፡ ፒያኖውን መጫወት ስለመቻሉ አንዳችም ጥርጣሬ አድሮበት እንደማያውቅ ያስታውቃል፡፡ ፒያኖ ደግሞ በተፈጥሮው የሴት ባህርይ ያለው መሳሪያ ነውና፤ እርግጠኛ የሆነ ሰው ያለ ፍርሐት ሊነካካት ከቀረበ ነፃ ሆና መጫወቷ አይቀርም፡፡ ፍርሃት ካሸተተች ግን ሴቷም ሆነች ፒያኖዋ ፍቅሯን ትከለክላለች፡፡ እንዲነካኳትም አትፈቅድም፡፡ ቢነካኳትም የምታወጣው ድምጽ የእንቢታ ነው፡፡ ጥሩ ሙዚቃ ከፍቅር እንጂ ከእንቢታ ውስጥ አይወጣም፡፡

እናም ባለፈው ወር ሰውየው ገና መቀመጫውን ስቦ ፒያኖዋ ስር እንደተቀመጠ እጁን ሳያሳርፍባት በፊት መሳሪያዋ ጥዑመ ዜማዋን ለቀቀችው፡፡ የፒያኖውን ቁልፎች እየጐረጐረ አልነበረም ሙዚቃውን የሚያፈልቀው፡፡ በመጐርጐርማ መኪናም የሞተር ድምጽ ከተኛበት ተቀስቅሶ ያወጣል፡፡ ሰውየው የፒያኖው ቁልፎች ላይ የተቀመጠለትን ሙዚቃ… በሁለት እጆቹ ማፈስ ነው የጀመረው፡፡ በሁለት መዳፎቹ ከጥግ እስከ ጥግ እየተመላለሰ ፒያኖዋ የምትሰጠውን ፍቅር ሙዚቃ አስመስሎ አፈሰ፡፡ ጉያዋን፣ ደረቷን፣ ዳሌዋን እያሸ ዜማዋን አስጨረሳት፡፡

በመጨረሻ በአንድ እጁ ጭንዋ ውስጥ ገብቶ ሲቀር … እና ፒያኖዋም ተንሰቅስቃ ዜማዋን ስትጨርስ … አዳራሹ በጭብጨባ መሃል ለመሀል ተገመሰ፡፡ ፒያኖዋን መጫወት ያላስፈራው ሰውዬ በጭብጨባው ተደናበረ፡፡

ደነገጠ፡፡ ከመደንገጡ የተነሳ ከወገቡ ሁለት… ሶስት ጊዜ ታጠፈ፡፡ ጭብጨባው ነጐድጓድ ሲሆንበት… በሩጫ ከመጋረጃው ጀርባ ገብቶ ተደበቀ፡፡ ፒያኖውን ቢደፍርም የጭብጨባ ነጐድጓድ እና ሕዝብን ግን ይፈራል ለካ!

ለካ፤ ሁሉም የሚፈራው ነገር አለው፡፡ ሕዝብ ፒያኖውን መንካት ቢፈራም ሰውየውን ግን ለመንካት ይደፍራል፡፡ ሰውየው ደግሞ በተገላቢጦሽ ልበ ሙሉነቱ ወደ ፒያኖው እንጂ ለህዝባዊ ፍቅር ቦቅቧቃ ነው፡፡

የፍቅርን ትርጉም አላውቅም፡፡ የማውቀው ፍቅር ከፍርሃት ጋር ዝንተ ዓለም ጠላት መሆኑን ብቻ ነው፡፡

***

ኤስን ትዝ ይለዋል፤ ምናልባት የአስር አመት ልጅ ቢሆን ነው፡፡ አባቱ ከእነ ቮልስዋገኑ ድልድይ ውስጥ የገባ ጊዜ ሆስፒታል ከእናቱ ጋር ይመላለስ ነበር፡፡ ሆስፒታሉ ሳይሆን የሆስፒታሉ ሽታ ከአደገም በኋላ ስሜቱ ሲጐዳ ወይንም … ተስፋው በየትኛው ኪሱ ውስጥ አስቀምጦት እንደነበር ፈልጐ ባጣው ጊዜ ሁሉ የዚያ የሆስፒታል ሽታ ይመጣበታል፡፡

ከሆስፒታሉ ሽታ ቀጥሎ ደግሞ በላስቲክ … አባቱ አናት ላይ ይንጠለጠል የነበረው እርጐ መሳዩ ደም ዓይኑ ላይ ይደቀንበታል፡፡

***

እናቱ እንደዚያ መሳቅ እንደምትችል አያውቅም ነበር፡፡ የሆስፒታሉ ሽታ፣ እርጐ መሳዩ ደም እና የእናቱ ሳቅ ከመንፈስ ዝቅታ ጋር እንደ ሰንሰለት ተቀጣጥለው የሚመጡበት ነገሮች ናቸው፡፡ የዓይን ትዝታ በደም፣ የጆሮ ትዝታ በሳቅ፣ የአፍንጫ ትዝታ በሆስፒታሉ ሽታ፡፡

ይመስለዋል እንጂ … መሳሳቱን አያውቅም፡፡ የትዝታ ጥፍሮች ከአስርት አመታት በላይ ወደኋላ ሄደው ሲቧጥጡ ጊዜ እና ቦታን ያዛንፋሉ፡፡ ይመስለዋል እንጂ፤ የእናቱ ሳቅ የተሰማው በሆስፒታሉ ሽታ እና በተንጠለጠለው እርጐአማ ደም መሀል ሳይሆን … በክፍለ ሀገር አውቶብስ እየተጓዙ በነበረበት ወቅት ነበር፡፡ ያኔ፤ እድሜውም አስር ሳይሆን ስምንት ቢሆን ነው፡፡

በክፍለ ሀገር አውቶብስ የእናቱን ዘመዶች ለመጠየቅ በሄዱበት የክረምት ወቅት፣ አባቱ ገና ድልድይ ጥሶ ለመግባት ሁለት አመት ገደማ ይቀረው ነበር፡፡ በስምንት አመቱ ላይ የገጠመውን ድንጋጤ እና በአስር ዓመቱ የተጋፈጠውን መከራ ያስተሳሰረው በራሱ ስሜት አማካኝነት እንጂ በጊዜ ቅደም ተከተሉ መሰረት አይደለም፡፡ (እንዳይደለ ግን እኛ እንጂ እርሱ አያውቅም፡፡)

በክፍለ ሀገር አውቶቡስ ወደ አርባ ምንጭ እየሄዱ ነው፡፡ እናቱ እናት እንጂ ልጃገረድ መስላው አታውቅም ነበር፡፡

እየተጓዙ ብዙ ጥያቄ ይጠይቃታል፡፡ የተቻላትን ያህል ትመልስለታለች፡፡ ጥያቄው አሁን ለሱ ትዝ ባይለውም እኛ ግን እናስታውሰዋለን፡፡ በኦሮምኛ ቋንቋ ዘፈን ተከፍቷል፡፡ ሾፌሩ ከመንገዱ ጋር እየተወዛወዘ ትሪ የሚያክለውን መሪ ወደግራ፣ ወደቀኝ ይለዋል፡፡

“ኢንፌዱ ምን ማለት ነው?” አላት እናቱን፡፡

“አልፈልግም ማለት ነው” ባለመፈለግ ውስጥ ብዙ አመታት የተንገላታ መልክ አላት፡፡

“ኢንተሁስ?”

“አይሆንም”

“ኢ-ሰብአዊ ማለትስ?”

“ለሰዎች የማይሆን ማለት ነው”

“ኢ … ካለበት አፍራሽ አረፍተ ነገር ነው ብሎኛል አባባ”

“አባባ ምን ያውቃል ስለ አማርኛ”

“ኢ – ትዮጵያ ማለትስ?”

“አንተ ደግሞ … አጉል አትፈላሰፍ!”

ይህንን በመሳሰሉ ጥያቄ እና መልስ የመንገዱን አሰልቺነት ሲገዘግዙ ድንገት አውታንቲው ዱካ መሳይ በርጩማ ስቦ እናቱ መቀመጫ ጐን ተቀመጠ፡፡ አውታንቲው እንደተቀመጠ፣ በድፍረት አንድ እጁን እናቱ ጭን ላይ አስቀምጦ በማይሰማ ድምጽ ወደ ጆሮዋ ተጠግቶ አንሾካሾከ፡፡ ይሄኔ ነው … እናቱ ከዚህ በፊት አሰምታው የማታውቀውን ሳቅ የለቀቀችው፡፡

ስቃ ሳትጨርስ አሁንም ወደ ጆሮዋ ተጠግቶ አንሾካሾከ፡፡ ባላለቀው ሳቋ ላይ አዲስ ሳቅ ቀጠለችበት፡፡ እየሳቀች፤ በዱካ የተቀመጠው ሰውዬ እጇን በመዳፉ ላይ ደርቦ በሌላ መዳፉ እየመታ (“ሙች”) ይምልላታል፡፡ በተማለ እና በተሳቀ ቁጥር እናቱ እድሜ የቀነሰች ልጃገረድ እየመሰለች መጣች፡፡ ሻሽዋ ውስጥ አብሮ የታሰረው ጆሮዋ ከእነ ጆሮ ጌጡ ብቅ አለ፡፡

ኤስ የስምንት አመት ልጅ ቢሆንም ሲደነግጥ ትዝ ይለዋል፡፡ ምናልባት ልጅነት የዋህነት ስለሆነ ሊሆን ይችላል የደነገጠው፡፡ በአውቶቡሱ ውስጥ የነበሩት … ተሳፋሪዎቹ፣ ሌሎቹ አዋቂዎች በእናቱ ሳቅ ሳቢያ ከንፈራቸው በፈገግታ ፈልቀቅ ብሎ ነበር፡፡ ምናልባት … አዋቂ ሆኖ ቢሆን እናቱን አባቱ ብቻ ማሳቅ ወይንም መንካት መብት አለው ብሎ ባላሰበ ነበር፡፡ ግን ያኔ ልቡ ደነገጠበት፡፡ በዱካ የተቀመጠውን ሰውዬ ጠላው፡፡ ቢጠላውም ምንም ማድረግ አልቻለም፡፡

አዋቂ ቢሆን ኖሮ “ማነህ … የት ታቃታለህ?” ማለት በቻለ ነበር፡፡ ሰው ለማስወረድ ብቻ ከተቀመጠበት አልፎ አልፎ ከመነሳት በስተቀር የጉዞውን ጊዜ እናቱ ስር በዱካ ተቀምጦ አውታንቲው በማይሰማ ድምጽ ሲያንሾካሹክላት እንደነበር ኤስን አሁን ትዝ አይለው ይሆናል፡፡ ግን እያንዳንዱ ክስተት ቢዘነጋውም ሳቋ ግን እድሜ ልኩን ይከተለዋል፡፡

“ኢ-እናታዊ” ብሎ ጉሮሮው ላይ የተጠራቀመውን ሳግ እየዋጠ፣ በአውቶብሱ መስኮት ጋራና ሸንተረሩን እንባ በሞላው አይኑ እያየ ማጉተምተሙ ለእኛ እንጂ ለእርሱ ተዘንግቶታል፡፡

እንደ ፒያኖ ተጫዋቹ ለእናቱ የሳቅ ዜማ ማመንጨት ዋናው ምክንያት የአውታንቲው ድፍረት ነበር፡፡ በድፍረቱ ምክኒያት እናቱ ተሸነፈችለት፡፡ ጥርጣሬ ቢያሳይ ኖሮ ሊጫወታት ወይንም ሊያጫውታት ባልቻለ ነበር፡፡ በዚህ ሰውዬ ፍርሃት አልባ ድፍረት ምክኒያት ከሁለት ኣመት በኋላ አባቱ አብዝቶ መጠጣት በመጀመሩ ድልድይ ውስጥ ገባ፡፡ ድልድይ ውስጥ ከመግባቱ፤ ሆስፒታል ገባ፡፡

ሆስፒታል ከመግባቱ፣ የአውታንቲው እና የእናቱ ግንኙነት ጠነከረ፡፡ ግንኙነታቸው በመጠንከሩ፣ አባቱ ከእናቱ ጋር የነበራቸው በጥርጣሬ ላይ የተመሰረተ ትዳር ተበጠበጠ፡፡ በመበጥበጡ ተለያዩ፡፡ እሱም የድሮው ሰፈሩን፣ የድሮው ት/ቤቱን፣ የድሮ ጓደኞቹን ከአባቱ ጋር ጥሎ ወደ አዲስ ህይወት ከእናቱ ጋር ተንቀሳቀሰ፡፡

***

ፒያኖ ተጫዋቹ እና አውታንቲው አንድ ናቸው፡፡ ፒያኖ ተጫዋቹ የሚጫወተው ለአጭር ጊዜ ነው፡፡

አውታንቲውም ለአጭር ጊዜ የእናቱን ፍቅር አፈሰ … የእናቲቱን እንጂ የልጁን ፍቅር ግን አላገኘም፡፡

በአውቶብሱ ውስጥ ሳሉም አውታንቲው ፒያኖውን ሲጫወት ተሳፋሪው በሙሉ አጨብጭቦለት ነበር፤ ደፋር፣ የዋህ እና እውነተኛ ይመስል ነበርና፡፡ ከአንድ ሰው በስተቀር ሁሉም ወደውታል፡፡ ከአንድ ሰው በስተቀር በተጫወተው ሙዚቃ ሁሉም ተደንቋል፡፡ ያ አንድ ሰው ብቻ አውታንቲው በተጫወተው ሙዚቃ ህይወቱ በዘላቂነት ተበጥብጧል፡፡ ያ አንድ ሰው በዚያ ወሳኝ ወቅት አንድ ፍሬ ልጅ ነበረ፡፡ የስምንት ዓመት ልጅ፡፡

ስለዚህም ነው፤ የእናቱን ሳቅ፣ ከሆስፒታሉ ሽታ፣ ከአባቱ አናት በላይ ከተሰቀለው እርጎ መሳይ ደም ጋር የሚያስተሳስረው፡፡ ተስፋ መቁረጥ ተበጣጥሶ የሚመጣ በሽታ ነው፡፡ በእይታ እና በሳቅ ድምፅ ቅላፄ፡፡ ፒያኖ ተጫዋቹ የመጨረሻውን ዜማ ፒያኖው ጭን ውስጥ ሰተት ብሎ በመግባት እንዳፈለቀው፣ በአውቶብሱ መስኮት እየተመለከተ የነበረው የስምንት ዓመት ልጅም የመጨረሻውን እና የመጀመሪያውን የእንባ ዘለላ ብዥ ካለው አይኑ ላይ የጠረገው … እናቱ ወረቀት ጽፋ በርጩማ ላይ ለተቀመጠው ጎልማሳ ስታቀብለው አይቶ ነው፡፡ ጭን ውስጥ መግባት ማለት ምን ማለት እንደሆነ ዝርዝሩ ባይገባውም … ጭኗ ውስጥ እንደሚገባ ግን እርግጠኛ ሆኖ ነበር፡፡ ሆኖ እንደነበር እሱ ራሱ ትዝ ላይለው ይችላል።

ብዙ ዓመታት አልፈዋል ይኼ ታሪክ ከተከሰተ፡፡ እኔ እና እናንተ ግን ከእሱ በተሻለ የተከሰተውን ሁሉ እናስታውሳለን።

የፒያኖ ተጫዋቹ፣ የአድማጩ እና የጨዋታው ህግ እንዴት እንደሚሰሩ ጠንቅቀን እናውቃለን፡፡

.

ሌሊሳ ግርማ

.

(በደራሲው መልካም ፈቃድ ለአንድምታ የቀረበ)

[ምንጭ] – “እስቲ ሙዚቃ”። 2009 ዓ.ም። ገጽ 239-243።